Kraampjes bij het festivalterrein waar zowel locals als camperaars producten kopen

Om weersverwachtingen te maken, maken meteorologen gebruik van de modellen van weerinstituten. De 2 belangrijkste zijn het European Centre for Medium-Range Weather Forecast (ECMRWF) en de Amerikaanse National Weather Service (NWS). Beide maken gebruik van zeer krachtige computers die data verzamelen van satellieten en weerstations. Daar wordt een wiskundige berekening op losgelaten, waarbij rekening wordt gehouden met natuurkundige processen, zoals de beweging van luchtstromen. Wat daar uitkomt wordt het weermodel genoemd. Hiermee kunnen voorspellingen voor de langere termijn worden opgesteld door meteorologen. Het Europese model kijkt 10 dagen vooruit, het Amerikaanse 16 dagen. Des te langer er vooruit gekeken wordt, des te onbetrouwbaarder worden de gegevens. Omdat de 2 instituten niet dezelfde meetstations gebruiken kunnen de metingen verder verschillen.

Zo baseert de weersverwachting van Buienradar zich op Meteoblue, een Zwitsers weermodel. De weerapps van Apple of Google maken gebruik van het Amerikaanse weermodel. Bij de bedrijven achter de apps hebben ze meteorologen in dienst die de gegevens van de grote weermodellen interpreteren. Regelmatig geven die instituten updates van hun verwachtingen waardoor ook de weerapps geactualiseerd kunnen worden, meestal gebeurd dat 3x per dag. Het gebruik van verschillende modellen en de interpretatie ervan door de meteorologen verklaren ook de verschillen in weersverwachting van de diverse apps. We kijken zelf op 4 verschillende apps, weten een beetje de verschillen tussen wat we van deze apps verwachten kunnen. We  kijken voor de actuele situatie bv op Weer en Radar. Voor het weer van een paar dagen vooruit vinden we de voorspellingen van Weer on Line, de Apple weer app en Buienradar betrouwbaarder. Het weer voor Marokko klopt vaak niet hier in de bergen, m.n. de wind  en de nachttemperatuur zijn  moeilijk voor de modellen om exact  te bepalen.

Vanmorgen zijn we naar de slager gegaan en hebben gehakt laten maken van het ‘restvlees’ van de filet pur, dat was wat weinig dus hebben we er een stukje mager rundvlees bij laten malen. Ieder jaar gaan we babouches kopen, deze traditie houden we dit jaar ook in ere. Babouches kun je in heel Marokko koppen, Tafraout staat echter bekend om de productie van die sloffen. We hebben koffie gedronken met Kees en Trui en zijn daarna langs restaurant Étoile du Sud gelopen  om voor morgenavond te reserveren. Op de terugweg naar de campers bij de kraampjes op het festivalterrein gelopen, zoals ieder jaar zijn deze bemenst door vrouwen die producten uit de verschillende coöperaties uit de wijde omgeving verkopen. Saffraan uit Talioune , verder vooral argan-, cosmetica- en amandelproducten waaronder  amandelolie. Morgen maar eens informeren wat dat kost, we kennen het niet. Vanmiddag bleef de verwachte wind uit ( Weer en Radar zat er naast, Apple app en Weer on Line wel goed) dus was het weer eens  goed weer om te borrelen met de Avondrood + groep. Een paar dagen vanwege de harde wind niet gedaan, dus we hebben bijgepraat en gelachen. Als de zon achter de bergen is koelt

Tafraout 25-02-2024, zondag

Update voor de voetballiefhebbers: de Marokkaanse vrouwen hebben vrijdagavond met 2-1 gewonnen van Tunesië, woensdag is de return in Rabat. De wedstrijden in Afrika gaan om een plaats op de Oympische spelen.

Gisterenavond ben ik met Kees en Trui naar het festivalterrein gegaan, Everdien voelde zich niet fit genoeg. Er was een klein soort kermis met een Marokkaanse versie van de Kop van Jut, je moest  een schuif met gewichten over een soort ladder zo hoog mogelijk naar boven proberen te gooien. Verder een stuk of 4 schietkraampjes die niet veel klandizie hadden. De jeugd had meer belangstelling voor bordspelen waar je door een Dirham op een cijfertje te  gooien geld kon verdienen. Er waren 2 opblaaskussens, er reed een minitreintje en zowaar een ijscokarretje met softijs. We hebben gekeken naar het optreden van een dames zanggroep uit Ouarzazate   begeleid op trommels door een paar mannen. De zang begon langzaam en werd hoe langer hoe meer opzwepend. De vrouwen zongen met afgeknepen hoge stemmetjes net zoals Nederlandse sportmeisjes vaak hebben. Na een uur hield ik het wel voor gezien. Kees en Trui bleven nog even bij een paar andere Avondrood + leden die inmiddels zich onder de feestgangers bevonden. Jammer dat er een erg slechte belichting was, vanachter het podium  schenen schijnwerpers op de ruggen van de artiesten. De foto’s zijn van een kwaliteitje waardeloos geworden.

Opvallend was gisterenavond dat de stoelen , die bij de opening toebedeeld waren aan camperaars, nu bestemd waren voor de plaatselijke bevolking.  Het was druk met jong en oud, locals en camperaars, leuk om weer even mee te maken, ook hoe er geflirt werd door jongeren.

Vanmorgen zijn André en ik bij Mario en Anita  bij de camper wezen kijken die gerepareerd en gespoten was door Mohammed. Het zag er mooi uit en ze waren er tevreden over . Wij zijn daarna gaan wandelen naar het dorp Tazka, voor een deel nog helemaal authentiek en sommige huizen zijn in de rotsen gebouwd.  Altijd leuk om doorheen te wandelen en het was mooi meegenomen dat we ook nog een diadeemroodstaart konden fotograferen. We zijn via een soort villawijk naar Tafraout gelopen, de wijk was helemaal ommuurd, vorig jaar nog niet. De stam de Ammeln die in Tafraout en omgeving  wonen zijn middenstanders en hebben winkels in Marokko en Spanje en elders in Europa. Aan de grote huizen te zien boeren ze goed. We wilden koffie gaan drinken op een terrasje, bleek daar heel toevallig de helft van AR + ook te zitten. Na de koffie zijn we nog even over het festivalterrein gelopen en bij een van de kraampjes in de tent hebben we amandelolie gekocht, dat is nieuw voor ons. Er was nog een wielerwedstrijd geweest in het dorp maar die was net afgelopen. 

Vanmiddag hebben we nadat we gelezen hadden een afscheidsborrel bij Gerrie en Annie gedronken die waarschijnlijk morgen gaan vertrekken. Henk en Marita waren er ook, zij komen uit Twente en de anderen uit de Achterhoek evenals wij. Zodoende zien we elkaar ook wel eens als we elkaar niet in Marokko  ontmoeten. Het was een prachtige dag, stralend weer, weinig wind en 23º. Vanavond gaan we eten bij restaurant Étoile du Sud.

We hebben hem al wel een paar maal gespot maar nu dan eindelijk op de foto: de Diadeemroodstaart.

Tafraout 26-02-2024, maandag

Het was een zeer geslaagde avond gisterenavond, het uit eten bij Étoile du Sud. Leuke sfeer met leuke mensen en op het eten was dit keer ook weinig op aan te merken. Vandaag is er nog niemand vertrokken van de AR+ groep, dat zal morgen anders zijn. Maar zoals gewoonlijk begon de dag met het voeren van de geiten terwijl het toen nog zonnig en windstil was, waarover later meer.

Vanmorgen zijn we met een deel van de groep naar een dorpje hier vlakbij gefietst naar een Maison Traditionelle , een klein museum. Everdien ging niet mee, we hadden gisteren 13 km gelopen dus die doet het even kalm aan. André en Marjos gingen met de muis (la souris) de naam van hun scooter. Henk en Marita waren er al geweest , die wezen Trui en Kees en mij de weg, niet zo’n moeilijke route. Oumesnat is een schitterend gelegen Berberdorpje , een km of 9 buiten Tafraout. Onderweg erheen hebben we foto’s gemaakt van de dorpjes in de Ammelnvallei, ieder gehucht heeft zijn eigen moskee. Er heerste een onbeschrijfelijke rust in de Ammelnvallei, wat een fijne sfeer. De laatste paar 100 meter moesten we wandelen naar het huis waar we werden ontvangen door de nog tamelijk jonge vrouw des huizes. Ze vertelde dat in de eerste ruimte arganolie en amandelen werden vermalen in een stenen handmolen, alle restafval ging naar het vee. In een kleine ruimte ernaast werd graan vermalen tot meel. Het vee, koeien, stond in kleine stallen. 

De Ammelnvallei

Hierna nam de man de rondleiding over. Boven woonden de mensen, soms wel 3 generaties bij elkaar. Zij woonden boven de stallen en profiteerden ’s winters van de warmte van het vee. De keuken nam een centrale plek in op de bovenverdieping waar ook geslapen en gegeten werd. In de gezamenlijke eetruimte werd in groepen gegeten omdat er soms wel 30 mensen woonden. Het eten ging in een grote schaal waaruit iedereen dan at met de rechterhand, de linkerhand werd gebruikt om de billen af te vegen. Het afval uit de keuken werd door een gat naar beneden de stallen in gestort. Er was nog een verdieping en die was voor de gasten bestemd. Er was geen toilet, vroeger gingen de vrouwen hun behoeve doen in de stallen, de mannen in het veld. Het huis was al 300 jaar familiebezit. Je moet je maar niet voorstellen hoe dat ’s winters in dat huis geroken moet hebben. We hebben nog gezamenlijk thee gedronken in een ruimte die vol hing met antieke voorwerpen en kleden, dit keer echt antiek. waarbij de gastheer nog even op de banjo speelde. Een zeer geslaagd uitstapje mede omdat de man enthousiast uitleg gaf.

De gids speelt op de banjo en zingt er niet onverdienstelijk bij.

Achter ons staan aardige Fransen, een jong stel nog van 55 en 52 jaar. Zij zijn gestopt met werken en reizen nu rond in hun  camper. Ze spreken uitstekend Engels omdat ze 2 jaar in Canada hebben gewoond. Het gesprekje kwam op onze 1ste keer naar Marokko in 1971, ah zei de man de beat generation. En hij bleek het boek On the Road ( Sur La Route) van Jack Kerouac bij zich te hebben, grappig. Toen een aantal vrienden en ik dat boek, dat ook wel de bijbel van de beatniks werd genoemd, hadden gelezen, besloten we door Europa te gaan liften. Wellicht is toen de kiem  gelegd voor onze reislust, dat reizen doen we nog steeds alleen liften we niet meer maar nemen lifters mee.  Tot voor de Corona periode althans, nu doen we het niet meer, we zijn toch wat huiviger geworden voor een besmetting met een bacterie of virus en we moeten wat voorzichtiger zijn nu we ouder zijn.

Na een prachtige windstille ochtend waarin de temperatuur rond het middaguur 20º was, sloeg in het begin van de middag het weer om, er kwam sluierbewolking en het waaide stevig zodat het fris aanvoerde en het stil werd  op de cp. Er zijn trouwens heel veel campers vertrokken na het Amandelbloesemfeest, slechts een paar nieuwe kwamen er weer bij vanmiddag.                                                       

Tafraout  27-02-2024, dinsdag

Vanmorgen zijn Kees en Trui en Marjos en André vertrokken naar Tata. Het afscheid was niet al te emotioneel, het zit erin dat een aantal mensen elkaar morgen weer zien in Tata, Pieter en Leny gaan daar morgen ook heen en wij ook. Misschien niet allemaal naar dezelfde camping maar wellicht ontmoet je elkaar dan bij een kopje nos nos.  

We hebben de indruk dat het minder druk is geweest met campers in Tafraout dan andere jaren. Bij navraag bij de gardien blijkt dat schijn bedriegt, er stonden vrijdag maar liefst 312 campers. Wel waren  er dit jaar minder Fransen en meer Engelsen, Duitsers en er zijn redelijk wat Nederlanders. Ook staan er veel campers bij het dorp Tazka in de palmentuin, dat zijn er wellicht ook een stuk of 100. Verder zijn de 3 campings hier bij het dorp redelijk bezet, de andere campings iets ten noorden van het dorp, daar staan heel weinig campers, die liggen wat verder van Tafraout.                                                                                                                                                                                                                                           

Vanwege de droogte wil Marokko de teelt van waterminnende gewassen zoals watermeloenen en avocado’s aan banden leggen.  Om avocado’s te telen is erg veel water nodig. Boeren onttrekken water  voor de avocadoteelt via irrigatiesystemen aan meren en rivieren.  Door gebrek aan regenval daalt zodoende het grondwaterpeil. Men wil boeren stimuleren om over te gaan op het telen van andere gewassen die met veel minder water toe kunnen zoals bv het telen van pistachenootjes. De pistache is ook bestand tegen extreme temperaturen, van -15 tot +45 graden. Hij kan lang zonder water overleven en verdraagt hoge zoutgehaltes in het irrigatiewater, beter dan andere gewassen zoals de olijfboom of de arganboom. De pistache kan tot 300 jaar oud worden. De pistache werd in de jaren 50 in Marokko geïntroduceerd door het Nationaal Instituut voor Landbouwkundig Onderzoek (INRA) en wekte in de jaren 80 belangstelling voor zijn uitbreiding, onder meer van het ministerie van Landbouw. Nu wordt de pistacheboom in diverse regio’s van Marokko geteeld. Maar technische uitdagingen en een voorkeur voor andere, meer winstgevende en meer gevraagde gewassen beperkten de ontwikkeling ervan. Ook waren de boeren terughoudend om te veranderen en hadden ze weinig geduld, want de eerste oogst duurt meestal vier tot zeven jaar. Toch wordt de pistache steeds aantrekkelijker voor de Marokkaanse boeren, door de groeiende expertise en de steeds moeilijker te bewerken landbouwgronden. De pistache biedt een kans om te diversifiëren, meer winst te maken en weerbaar te zijn tegen klimaatverandering.  Steeds meer boeren zien er brood in om pistachenoten te gaan verbouwen, een ontwikkeling die nu door de regering verder  gestimuleerd  gaat worden. Op het amandelbloesemfestival hebben we zaterdag Marokkaanse  pistachenootjes gekocht, daar was niets mis mee.

Allemaal foto's genomen op de pré souk

Aan het eind van de ochtend zijn we naar de stad gelopen, niet nadat we van enkele mensen die we weinig gezien hebben de laatste tijd , alvast afscheid hebben genomen omdat we morgen vertrekken. Nadat we boodschappen hebben gedaan zijn we gaan lunchen bij restaurant Tanger, enige AR+ leden hadden daar spaghetti gegeten met een heerlijke saus. Nu viel de spaghetti wat tegen omdat ik w.s. te hoge verwachtingen had , maar de brochettes waren de lekkerste die Everdien tot nu toe had gehad in Marokko. En we moesten 75 Dh betalen, een Fransman gaf ons een bijna volle fles Oulmès water., de prijs was dus zonder een drankje.  het restaurant Tanger is gelegen naast de wekelijkse souk in Tafraout, op dinsdag is er de pré-souk. 

Achter de souk de moskee, een van de ongeveer 5 in Tafraout

Toen we vanmiddag zaten te lezen zei Everdien ken jij die mensen die daar staan te zwaaien? Bleken dat Henk  en Jannie te zijn, we hadden niet meer verwacht deze leuke mensen nog te ontmoeten. We hadden het er vanmorgen met Marita en Henk nog over , wat jammer dat we die moeten missen dit jaar, altijd veel plezier mee gehad. Henk en Jannie nodigden de overblijfselen van Avondrood uit om een borrel bij hun te komen drinken, zij vonden het ook leuk om nog oude  bekenden te ontmoeten. En het was een weerzien als vanouds , lachen, bijgepraat en Latifa, de soepmevrouw kwam ook langs. Zij heeft een hele goede band met Jannie. Toen de zon onder was en het te koud werd buiten zijn we naar de camper gegaan nadat we afscheid hadden genomen van de hartelijke Jannie en Henk, die zoals gewoonlijk heerlijke wijn serveerden met oude Hollandse kaas. Als Henk en Jannie eerder waren gekomen waren we w.s. de groep Avondrood ++ geweest.

Het was een beetje een frisse dag vandaag, 18º en ’s middags was er een matige wind, wel veel zon na het optrekken van wat laaghangende bewolking.

Tata 28-03-2024, woensdag

Vanmorgen was het koud in de camper , we hebben om 8.00 uur voor de eerste keer  de kachel aangezet in Tafraout, het was slechts 11º. Anders staan we later op en schijnt de zon meteen door de grote voorruit, dan warmt het snel op. En als een afscheidscadeautje zat er ook voor de eerste keer een diadeemroodstaart naast de camper, camera gepakt maar toen was de vogels al gevlogen.

Everdien heeft veel foto's genomen vanuit de camper van Tafraout naar Tata.

Na 13 dagen hebben we ons losgerukt uit de wonderlijk mooie omgeving van Tafraout met zijn gastvrije bevolking waar we heerlijke dagen hebben beleefd, mede dankzij de groep Avondrood +. We zijn dit keer weer via ‘de oude route’  naar Tata gereden nadat we de 2 vorige keren de schitterende route door de kloof via de oase van Igmir via Icht naar Tata waren gereden. Hoewel ‘oude route’ is ook niet helemaal waar, sinds 2015 kun je via deze  weg rijden naar Tata, eerst moest je een omweg maken via Igherm. Deze route is  korter, het is 165 km, via Igherm was het 187 km.  Was het 9 jaar geleden nog een puzzel en moest je navragen hoe de weg precies liep, nu is  de weg  aangegeven en staat ook  in onze TomTom. Was 9 jaar geleden de weg net geasfalteerd, nu was het eerste deel van de ongeveer 50 km in slechte staat, de weg voert door een mooie ,soms desolate omgeving. We zagen een groepje renvogels lopen, helaas kunnen die ook snel wegvliegen, geen foto.  Ook zagen we een paar Raven en  Zwarte Wouwen, een grote groep schapen stak de weg over. 

Een kudde kamelen kwam ons tegemoet, die gaan wel aan de kant

Anders wordt het als je een kudde wilt passeren, ze gingen steeds harder lopen , na een paar minuten konden we er langs rijden

 En op de smalle weg kwamen we 2 kuddes kamelen tegen. Een kleine kudde liep van west naar oost  over de weg in onze rijrichting en gingen niet aan de kant maar steeds harder hollen tot dat ze na een paar minuten van de weg af gingen. De andere grote kudde kwam

ons tegemoet, daar waren ook wat jonkies bij. Ze passeerden ons rustig, erachter reed een personenauto die ze niet kon passeren maar snel in het gat dook dat wij gecreëerd hadden. We hadden al in de verslagen van  Kees/Trui en André/Marjos gelezen dat ze ook 2 kuddes waren tegengekomen op die weg. Bij het dorp Issafen kwamen we op de weg, de N7 ( voormalige R109), van Igherm naar Tata, deze weg is heel goed te rijden, prima wegdek. Normaal is het landschap schitterend met geplooide berghellingen, dat zal het nu ook zijn maar helaas , het was mistig , zodat we er weinig van meekregen, laat staan dat we foto’s konden maken. Nu had Everdien tot we in de mist belanden al 97 foto’s gemaakt, daar doen we het wel mee. En we kunnen altijd nog naar foto’s van andere jaren kijken. Wel kwamen we nog 3 kuddes kamelen tegen die een stuk naast de weg liepen alsmede 2 kuddes zwarte geiten. Wat hebben de amandelbomen ook te lijden onder de droogte. Waren de hellingen van de bergen wit en roze gekleurd doordat ze bezaaid waren met prachtig bloeiende amandelbomen als je van Tafraout naar Igherm reed, nu stonden er slechts enkele in bloei, zo jammer. 

De mooie geplooide bergen, alsof een reus er met een stofkam over heen is gegaan

We vinden Tata een leuke stad, het heeft een typische Zuid Marokkaanse uitstraling en sfeer. Omdat dit ’s zomers vaak de warmste plek is in Marokko zijn er veel straten omringd door arcades waar de winkeltjes in de schaduw liggen. Tata is een oude garnizoensstad, er is nog een kazerne en je ziet nog regelmatig soldaten lopen. Wij zijn naar de camping Palmier gegaan, we werden begroet door Ali. Op deze camping stonden we toen Marokko in lockdown zou gaan en wij besloten het land te verlaten op 17-03-2020. Op 16 maart was al  de sluiting van alle horecazaken, filmzalen, sportcentra, hammams, moskeeën en scholen afgekondigd. 3 andere campers van de groep AR+ staan op camping Hayat, mooier gelegen aan de rivier de Tata, maar wij staan hier altijd om een praktisch reden, je loopt in 10 min. naar het centrum. We hebben een voorlopig plekje toegewezen gekregen die ons bij nader inzien goed bevalt, we werden welkom geheten door palmtortels die rondribbelden en we kregen aan een kant geen buren.

De kudde geiten is al overgestoken, een klein jongetje jaaft de laatste jonge geitjes de weg over 

Aan het begin van de avond zijn we met de groep Avondrood gaan eten bij een eenvoudig restaurantje, heel toevallig datgene waar we zelf ook altijd minstens 2x  eten als we hier een paar dagen staan. Gewoon lekker eten, niets bijzonders  maar wel  goedkoop., €5,- p.p en leuk om elkaar hier weer te ontmoeten. Er was niet veel wind en het was 22º met een wat wazig zonnetje doordat er veel stof in de lucht zat, maandag was er in de Sahara een zandstorm.

Tata 29-02-2024, donderdag

In Tafraout hoorden we de oproep tot gebed door de moskee niet of nauwelijks, hier staan wat moskeeën in de buurt maar vanmorgen zijn we er doorheen geslapen. Gisterenavond was de camping hier helemaal vol, vanmorgen reden er weer een stuk of 10 weg, er is wel enige doorstroming.

Is de Olympische droom voorbij voor het Nederlandse vrouwenelftal door een 0-2 nederlaag tegen Duitsland, in Marokko heeft men nog kans op kwalificatie voor de spelen. De Marokkaanse vrouwen wonnen gisteren met 4-0 van Tunesie. In de laatste ronde van het kwalificatietoernooi (op 1 en 9 april) speelt Marokko tegen Zambia, dat Ghana uitschakelde. De winnaar gaat als een van de twee Afrikaanse teams naar de Olympische Spelen van 2024 in Parijs.

Deze foto's zijn nog van gisterenavond

We zagen gisteren weer de gevolgen van de droogte die Marokko nu al jaren teistert aan de deplorabele staat waarin de amandelbomen verkeren. We schreven al over de maatregelen die Marokko denkt te nemen en al neemt om de droogte en de gevolgen daarvan  te bestrijden.  Zo zijn de hamams 3 dagen per week gesloten, de spa’s zijn echter wel gewoon geopend, alles voor de rijken en de toeristen, er moet verschil zijn, schandalig. Over toeristen gesproken,  in januari boekte Marrakech  een recordaantal van 700.000 toeristische overnachtingen. Leuk voor de stad maar de locale autoriteiten vinden dat nog niet genoeg en willen het toerisme verder stimuleren, het brengt natuurlijk geld in het laatje. De schaduwzijde hiervan is het grote waterverbruik door toeristen in hotels of Riads. Volgens de Milieubarometer verbruikten hotelgasten  gemiddeld 220 liter water per dag, dat zal in Marokko wat lager liggen omdat je toch enig milieubewustzijn mag verwachten van toeristen die Marokko bezoeken. Toch is het een aanslag op het beschikbare water, wij doen daar zelf ook aan mee maar we gebruiken heel weinig water, wij douchen ons niet in de camper maar aan de wastafel. We gebruiken ongeveer 6 liter water per dag , gisteren  pas weer water aangevuld nadat we vorige week maandag de tank hadden gevuld.

Het zesde opeenvolgend jaar van droogte heeft een verwoestende impact gehad op Marokko. Recente satellietbeelden van de NASA tonen de alarmerende omvang van de droogte en de verschroeide landschappen waar ooit groene velden en volle reservoirs te zien waren. Reservoirs die ooit overstroomden met water, zijn nu bijna leeg meldt de NASA bij de beelden.

Het zesde opeenvolgend jaar van droogte heeft een verwoestende impact gehad op Marokko. Recente satellietbeelden van de NASA tonen de alarmerende omvang van de droogte en de verschroeide landschappen waar ooit groene velden en volle reservoirs te zien waren. Reservoirs die ooit overstroomden met water, zijn nu bijna leeg meldt de NASA bij de beelden.

Na wat huishoudelijke werkzaamheden, Everdien deed opnieuw wat handwas,  zijn we vanmorgen gaan wandelen richting het dorp        met zijn eeuwenoude waterklok. Een leuke wandeling waarbij je al snel bij de rivier Tata komt nadat je een immense grote begraafplaats bent gepasseerde. Die staat leeg op wat poelen na waar een paar vrouwen de was deden. Aan de andere kant van de rivier ligt het gehucht  Tafarhchicht  dat grotendeels ingestort is. 

Gehucht Tafarhchicht aan de rivier Tata dat grotendeels is ingestort. vrouwen doen de was in wat poelen die er tussen de rotsen staan.

We hebben daar even doorheen gewandeld onder huizen door door en hele gangetjes tot we niet verder konden omdat het boven de gangen liggende huis helemaal was ingestort. Daarna volgde een mooie wandeling door de palmentuin die er goed bij staat doordat de percelen veevoer de er onder worden verbouwd door een irrigatiesysteem bevloeid worden. We zagen zowaar libellen en wat vlinders vliegen. Naast een soort retentievijver werd een moskee gebouwd, er woont daar geen kip, er staan slechts enkele huizen. Langs een kerkhofje kwamen we bij het dorp Agadir Lehne donderdag, waar de waterklok is . In dat gebouwtje zei Everdien maar er was niets te zien.  2mannen die daar stonden zeiden dat de waterklok niet meer bestond, alles gaat weg, huizen storten in, werk is er niet. In 2000 nog bezocht Zie voor een beschrijving  Marokko 2016 deel 2  ( Tata 10-03-2016 donderdag).   Op de terugweg liepen er enkele jonge tienermeiden met ons mee en we wisselenden wat vragen uit. Ze leren Arabisch, Frans en Engels op school wat talen betreft, geen Amazigh. Al giechelend namen ze afscheid. Terug bij de hut hadden we een fijne wandeling van bijna 10 km gemaakt.

Het dorp Tafarhchicht wat grotendeels is ingestort

Everdien had de smaak te pakken van het wassen, nog voor de lunch deed ze een 2e handwas, wat kleding die niet in de wasmachine kan. Daarna was het goed toeven in de zon, het was een prachtige dag met weinig wind en 22º. Tata bevalt ons weer uitstekend. De dagelijkse souk onderaan de muur, elke avond weer een kleurijk gebeuren, is er niet meer. Wel is nu de wekelijkse souk daar dichtbij, zaterdag de hele dag en zondagmorgen. We hebben besloten om hier in ieder geval  tot maandag te blijven, de sfeer hier met kleurrijke mensen, veel donker gekleurde, afstammelingen van de Haratin, is na het heerlijke Tafraout een aantrekkelijke overgang, weer een iets andere cultuur.

Tata 01-03-2024, vrijdag

Vanmorgen om 8.30 uur lagen er 2 bestelde stokbroden op de stoel voor de camper. Trouwens heerlijk stokbrood , lekkerder dan die van de bakker Achmed in Tafraout.

Gisterenavond hebben we ons eens gebogen over hoe we terug willen gaan rijden, in ieder geval via Ouarzazate naar Marrakech en dan naar de kust, bv eerst Kenitra. Maar we zagen gisteren dat het via Zagora maar 110 km km verder rijden is dan via Tazenakht wat oorspronkelijk ons plan was. Het lijkt nu vrijwel zeker dat we naar Zagora  gaan, nog een stad met zo’n heerlijke Afrikaanse  uitstraling . Ik heb in ieder geval beloofd om niet te gaan zeuren als we daar zijn  om toch naar het festival naar M’Hamid te gaan, niet alleen omdat er geen Toeareg-blues bandjes zijn ( ivm Ramadan is het thema Soefisme) maar omdat het dan nog weer een grotere omweg zou betekenen. 

Foto's vanmiddag genomen in Tata

Dat Nederlandse en Europese boeren niet terugdeinzen voor intimiderende acties weten we van beelden uit eigen land en uit Brussel. Spaanse en Franse boeren roeren zich ook als het gaat om protest tegen milieumaatregelen van de EU of de dieselprijs. De agressie van boeren uit laatstgenoemde landen richt zich ook tegen de import van Marokkaanse landbouwproducten die volgens hen oneerlijke concurrentie zou zijn omdat ze aan minder strengere eisen  zouden moeten voldoen dan Europese producten, wat betreft  handels-, gezondheids- en alle verdere eisen,   iets wat door de Marokkaanse  overheid ten stelligste wordt ontkend. De afgelopen weken zijn er in Spanje Marokkaanse vrachtwagens belaagd door Spaanse boeren, die de inhoud van hun vrachtauto’s vernietigden. Dit is herhaalde malen gebeurd, Marokko heeft nu een klacht ingediend tegen de boeren bij  de Spaanse  justitie.  Ook heeft Marokko geprotesteerd bij de EU. Volgens Marokko importeert het meer landbouwproducten uit de EU dan dat het exporteert er naar toe. Wrang voor Marokkaanse transportondernemers is dat de Marokkaanse verzekeringsmaatschappijen de grote geleden schade niet vergoeden omdat schade veroorzaakt wordt door ‘vandalisme’ niet gedekt wordt . Overigens zijn Marokkaanse vrachtwagens ook aangevallen in Frankrijk en in mindere mate in Duitsland. De  Marokkaanse vereniging van transporteurs verwijt de Marokkaanse regering dat zij geen steun heeft geboden aan gedupeerde transporteurs. De vereniging zegt ook dat transporteurs te maken hebben met andere pesterijen van Europese partners, zoals de moeilijkheid om visa ( Marokko valt buiten  het Schengengebied) te

verkrijgen en de beperking om met maximaal 200 liter brandstof aan te mogen komen in Algeciras.

We zijn rond het middaguur naar het centrum gelopen, 1km van de camping verwijderd. Het was nog redelijk druk op straat, we hebben wat rond geslenterd nadat we blauwader kaas , Griekse yoghurt en verse aardbeien hadden gekocht. We kwamen oa door een heerlijke rommelige straat met wat kleine garages en een winkel met een verzameling oude t.v.’s. Er was volop bedrijvigheid bij de kleine bedrijfjes in de straten, na 14.00 uur was het afgelopen, dan is het tijd voor de middagsluiting en voor de moskee, zeker op vrijdag.

Halverwege de middag hebben we thee gedronken met Pieter en Leny en Trui en Kees, die vertrekken morgen. We hebben op het plein gezeten , het werd in de loop van de middag wat drukker. We zaten bij de plek waar de Grand Bus de Tata een halteplaats heeft, kleurrijke mensen wachtten als een tableau vivant op de bus. Nadat we afscheid van elkaar hadden genomen, wat hebben we  een leuke tijd gehad samen met de AR+ groep, zijn we naar de camper gegaan. Er kwam vanmiddag vrij veel sluierbewolking die vrij dik werd. De temperatuur leed daar niet onder , het werd 22º bij een zwakke tot matige wind. De avonden koelen hier maar langzaam af, dat is ook wel prettiger dan in Tafraout waar het koud werd als de zon onder ging.

Tafraout waar het koud werd als de zon onder ging.

Tata 02-03-2024, zaterdag

Het was een zachte nacht met 13º, dit kwam omdat het bewolkt was en daardoor  er minder   energie uitstraling plaatsvond van het aardoppervlak, bleef de temperatuur aan de hoge kant. De temperatuur in de camper daalde niet ver onder de 17º, prettig omdat er geen zon scheen om de camper op te warmen .

Tamelijk veel foto's van de souk vandaag in Tata

We zijn aan het eind van de ochtend naar de souk gewandeld. De  souk is net buiten het dorp en is deels in een open hal zodat je beschermd bent tegen de zon. In de grote hal wordt er  groente en fruit gekocht, het ziet er over het algemeen goed uit. Bij het kopen van boontjes moet je opletten dat ze niet taai zijn. De sperziebonen die in de winter in Nederland worden verkocht zijn afkomstig uit Marokko, zo vind je ze hier niet op de souk. De beste kwaliteit is voor de export bestemd. De souk is erg kleurrijk, dat komt doordat de vrouwen zo prachtig gekleed zij, Vaak een zwarte omslagdoek om en daaronder meest een lichtblauwe maar ook beige, bruin, zilverachtig of een groene lange wijde rok, vaak van glimmende rok. Er zijn hier ongeveer evenveel mannen als vrouwen op de souk. Vee wordt niet verhandeld, hooguit wat jonge geitjes en lammetjes. Wel is er een afdeling ‘Blokker’ , kleding en tajines en schalen. Er worden vrij veel kruiden verkocht maar olijven konden we niet vinden.  Op de terugweg kwamen we Henk en Marita tegen , die zijn naast ons op de camping komen staan aan het begin van de middag toen wij op de souk waren.

Wat is soefisme eigenlijk? Soefisme wordt beschouwd als een mystieke stroming binnen de islam. Het is ontstaan in de vroege middeleeuwen  uit de sjiitische stroming binnen de islam, in Marokko wonnen vnl soennieten . Het ontstond door een mix aan invloeden: diverse teksten uit de Koran spelen in deze stroming een rol, maar ook zijn er invloeden vanuit de Grieks-antieke cultuur, filosofische invloeden en invloeden van uit het christendom .Soefi’s staan bekend als tolerant ten opzichte van afwijkende religieuze opvattingen. Ook staat het soefisme open voor andere religies en hun opvattingen, zoals het boeddhisme, hindoeïsme en het christendom. Soefisme bestond in het begin vooral uit  ascese(onthouding) en het afzien van wereldlijke geneugten iets wat je bij meer religies tegenkomt, niets voor ons dus. Later kwam het accent te liggen op spirituele belevenis, het past dus prima bij de new age beweging.

Hoewel er in Marokko vnl soennieten wonen kreeg het soefisme er in de loop van de eeuwen meer aanhangers, dit komt omdat Marokkanen een hang naar mystiek hebben. Het soefisme kent in Marokko specifieke  kenmerken: heiligenverering, bedevaart naar graven van heiligen en religieuze broederschappen. Hoewel de islamitische wet verbiedt heiligen te vereren, treft men in Marokko talrijke heiligengraven (maraboets) aan. Bovendien wordt het soefisme beschouwd als een dam tegen het verder oprukken van het salafisme, de fundamentalistische stroming binnen de soennitische islam in Marokko. Ook de dansende derwisjen zijn afkomstig uit de traditie van het soefisme. We hebben die wel eens gezien in M’Hamid tijdens een optreden van een groep zangers. Overigens wordt het soefisme door de Marokkaanse regering en mn Koning Mohammned VI van harte omarmd. Vandaar dat het festival des Nomades dit jaar gewoon doorgaat.