We zijn vanmiddag voor de laatste keer Zagora in gegaan, wat boodschappen doen zoals olijven, langs de apotheek en nog een kaartje van Maroc Telecom, we gebruiken gemiddeld 400mb’s per dag aan het uploaden van foto’s en het volgen van andere sites, het nieuws af en toe face timenmof video chatten etc, 10GB kost 100 dh , ongeveer €9,10.

Verder niets bijzonders te vermelden, we hebben de wasmachine hier gebruikt, Everdien heeft het laatste Saharazand verwijderd door extra goed te stofzuigen en we hebben heerlijk gerelaxt met het mooie weer, we lezen er wat af, dankzij de E-reader gelukkig geen gesleep met boeken meer.

meisjes met praatjes, echter verlegen op de foto, het olijvenwinkeltje in de overdekte souk, op de rotonde van de hoofdstraat een grazende ezel, even later aan de overkant van de drukke straat en geen eigenaar in velden of wegen te bekennen.

We weten altijd wel welke dag het is maar wanneer het Pasen of Pinksteren is , geen idee. Tot vandaag, er kwamen veel Spaanse autootjes voorbij en een aantal kwamen hier op de camping om een tentje op te zetten, de Semana Santa moet zijn begonnen dus moet  het aankomend weekend Pasen zijn, wat wel klopt.  Echter bij navraag staat dit los van die week , het betreft hier een rally van 'old timers', de auto's moeten ouder dan 20 jaar zijn. Er doen veel auto's aan  mee, op een Duitse auto en een Portugese na. We zien elk jaar wel een rally, tour de gazelle( alleen vrouwen), echte oldtimers, en meerdere malen al een rally van Franse R4's.

2 Jaar geleden brak Everdien op goede vrijdag ( 20 maart) haar knie in Marokko, dat zullen we wel nooit meer vergeten.

Alnif 27-03-2018, dinsdag

We zijn vanmorgen uit Zagora vertrokken, bestemming was Alnif, 170km verder, we zouden er op een kwartier na , 3 uur over doen. We zijn via de N12 gegaan, een route die we nog nooit eerder hadden gereden. Anders reden we door het mooie Drâadal naar het noord oosten, een aaneenschakeling van oases en wat kashba’s . Maar nu is sinds een aantal jaren de weg naar Tazzarine helemaal geasfalteerd. De 1ste 10km van Zagora kwam je telkens groepjes dromedarissen met een begeleider tegen w.s. op weg naar hotels in Zagora. 

                                                  de weg van Zagora naar het dorp Taghbalte, vrijwel geen bewoning

Je rijdt 70km door een steenwoestijn met slechts enkele gebouwtjes met zonnepanelen om pompen van energie te voorzien die het water oppompen om de spaarzame akkers te bevloeien. Na 70 km kom je in het dorp Taghbalte en dan heb je langs een nu droge rivierbedding oases en af en toe een dorpje, 35 km lang tot in Tazzarine. Vooral op het eerste deel van de N12 was er erg weinig verkeer , daar kun je beter geen pech krijgen.

   Het dorp Taghbalte en verder onderweg naar Tazzarine, de dromedarissen hier niet voor transport of toeristenplezier maar gehouden voor het vlees

Bij Tazzarine kom je op de doorgaande weg van Agdz naar Rissane en is het nog 65 km naar Alnif. We staan hier bij een restaurantje, we hebben hier 3 jaar geleden ook gestaan, we werden verwelkomd met thee en pinda’s. En we hebben daar vanmiddag gegeten, brochettes kip met frites en een groente tajine voor 130dh.

                                                                                             Het stadje Tazzarine

Vanmiddag zijn we nog naar het dorp gewandeld, Alnif is een centrum van allerlei scholen. Om 17.00 uur gingen de scholen uit en krioelde het van de kinderen, er waren veel schoolbusjes in de straten. Alnif is ook het centrum van de verkoop van trilobiten die hier en in de wijde omgeving gevonden worden.

We staan hier op zeer oude grond, wereldwijd bekend bij archeologen, het betreft hier het precambium, 550 miljoen jaar oud. Er worden hier in de buurt trilobiten gevonden, dat waren de eerste diertjes die over een gezichtsvermogen beschikten. Hier in de buurt en vooral in Alnif zelf, vind je stalletjes en winkeltjes waar deze fossiele diertjes te koop aangeboden worden.

Dat schreven we vorig jaar toen we bij een hotel 10km voor Alnif stonden.

             Alnif, het centrum maakt een wat verwaarloosde indruk op sommige plaatsen, in de hoofdstraat winkeltjes waar triboliten worden verkocht

Hoewel het met 23º minder warm was dan de afgelopen dagen, was het weer prachtig weer omdat er weinig wind was.

Goulmima 28-03-2018, woensdag

De zandstorm die we een week geleden in Mhamid hebben gehad was zoals gezegd hevig en was zo sterk de gevolgen het afgelopen weekend tot in Rusland merkbaar zijn geweest. Volgens Bladna viel er naast in Rusland ook in de Oekraïne en Moldavië oranje sneeuw door het Saharazand.

Een leuke souk in Anif, waar we zonder tijm maar met aardappels weer wegreden. De vrouwen hebben vaak een zwarte doek met een band met gekleurde blokjes

Vanmorgen zijn we eerst naar souk gegaan in Alnif, gisterenavond zagen we al dat er wat kraampjes werden opgebouwd. De souk had een authentieke uitstraling mede omdat het in het oude centrum van Alnif was, het oogde lekker rommelig. We hebben aardappelen gekocht, een beetje een traditie als we in Alnif zijn. Ooit hebben we gelezen dat de lekkerste aardappelen hier verbouwd worden, we proeven geen verschil, maar ja. Het vinden van tijm had iets meer voeten in de aarde. Er was een kruidenkraampje met een vriendelijk ogende oudere verkoper, maar die dacht we komijn nodig hadden, er wordt rondom Alnif komijn geteeld. Behulpzame omstanders kwamen erbij, oh ja, we hebben een vertaalapp op de iPhone, tijm is Zaetar. Maar dat had hij niet , hij wilde wel met Everdien op de foto, waarom heb ik dat nou nooit.

We zijn via  de P113, een goede weg, door een prachtig bergachtig landschap met 2 kleine passen (1300m) naar de N10 gereden, een route van 34 km. Daarna werd de weg wat saaier omdat die door een brede vlakte liep en het asfalt werd nog beter toen we de provinciegrens van Errachidia passeerden. Links van ons zagen we in de verte de besneeuwde toppen van de Hoge Atlas liggen.

Na een rit van 97 km staan we nu in Goulmima op camping ‘Les Tamaris’ met veel bomen, naast Tamarisken ook bloeiende mimosa en eucalyptusbomen. We staan met uitzicht op de veldjes met veevoer en daarachter staat wat (klein)vee. We hebben hier 1x eerder gestaan een paar jaar geleden.

Vanmiddag is Everdien naar de kapster geweest, ze is er 40 minuten geweest. Het knippen kostte 20dh en de kapster vroeg of ze ook een gezichtsontharingsbehandeling wilde. Aldus geschiedde, met naaigaren zoals bv Turkse kappers dat ook doen en dat kostte 40dh, dus ze was, zeg maar geknipt en geschoren, voor €5,50.

Goulmima 29-03-2018, donderdag

Kregen we in Mhamid gratis 2 Marokkaanse broden ’s morgens aan de camper bezorgd, hier komt men een soort Marokkaanse pannenkoek brengen, weinig smaak wel vet.

Vanmorgen hebben we een petit taxi genomen (petit taxi binnen stadsgrenzen, grand taxi tussen steden of dorpen, daar zit je met meer personen in) naar de ksar Goulima. Voor 10dh werden we tot bij de 2 torens van de ksar gereden.

Voor de poort stond ook de Nederlandse groep van de NKC, dus nadat we bedankt hadden voor de diensten van een gids zijn we voor hun uit de ksar binnengelopen. Dan lijkt het of de tijd heeft stilgestaan, ezeltje vervoeren vracht door de smalle steegjes die deels ‘onderaards’ dwz onder de huizen door lopen. De tijd lijkt te hebben stilgestaan, je hoort links en rechts vrouwen telefoneren, of het smart phones zijn weten we niet ook dat zou zo maar kunnen. Maar je ziet ook armoede, zoals je overal in Marokko nog kunt zien. Door weersinvloeden zijn er af en toe huizen ingestort, bij een huis die deel uitmaakte van de ommuring was nog maar kortgeleden een gedeelte van de dikke lemen pleisterlaag naar beneden gestort. Nu doen de muren van de ksar geen dienst meer, vroeger waren ze een verdediging tegen aanvallen van vijandige Berberstammen, oorlog is van alle tijden.

De ksar is nog bewoond maar water is er niet , wel elektra. Het water wordt door vrouwen bij tappunten in kannen of emmers gehaald. De was wordt gedaan in de irrigatiekanalen die voor de bevloeiing van de akkers zorgen, de vijgenbomen droegen volop vruchten. Bijzonder is dat de koeien en ezels in kralen van leem buiten de muren worden gehouden. Evenals 3 jaar geleden sprak de sfeer ons weer aan, de vrouwen in de ksar zijn trouwens niet gesluierd en zijn tamelijk vrijpostig.

Achtereenvolgens: een watertappunt,                 2 verschillende wasplaatsen ( in het irrigatiekanaal)                                 een deel van de muur is afgebrokkeld

Het weer, vandaag trouwens gewoon weer 27º, wel werd het vanmiddag bewolkt wat toch lang geleden is), heeft onze plannen wat gewijzigd. Of liever gezegd ,de weersverwachting, want er wordt de komende dagen stevige wind verwacht in de Hoge Atlas (waar we over heen moeten) en droog blijft et ook niet met name op maandag fikse onweersbuien.

Dus moesten we kiezen, òf morgen snel over het Atlasgebergte heen rijden, òf we blijven hier in de buurt tot het slechte weer voorbij is. Omdat het ons in de Sahara uitstekend bevalt was de keus niet moeilijk, morgen gaan we naar de omgeving van Erfoud. Ook daar wordt maandag veel wind verwacht, maar dat is maar één dag, het zal wel de 4e zandstorm dit jaar worden.

Aoufous 30-03-2018, vrijdag

We zijn niet via de R702 naar Aoufous gereden, die route hadden we vorig jaar al gedaan toen we naar de foggaras zijn geweest, het eeuwenoude irrigatie systeem via onderaardse gangen.

Marokko 2017 deel 3        (25-02-2017)

We zijn via Errachidia gegaan, de route was voor de helft saai, recht toe recht aan door een vlakte en omdat het heiig was kon je de Hoge Atlas niet zien. Het 2e deel was heuvelachtig en we passeerden een mooie kloof met een oase. We zagen 2 renvogels, ooit één keer eerder gezien en gefotografeerd maar dat zat er niet in deze keer.

Na 60km waren we in Errachidia, een garnizoensstad stad zonder veel karakter, gebouwd in begin 1900 in een ruitpatroon. We wilden onze blauwe gasfles laten vullen of omruilen , maar nee meneer, deze is niet van Salam, in Midelt kan het wel. We zijn naar de Acima gegaan voor boodschappen, Acima is onderdeel van de Marjane holding maar met een beperkter assortiment, geen blauwaderkaas of camembert. En toen we kwamen stonden er 5 auto’s van klanten en bij ons vertrek slechts 4. Sinds de Marjane in Saoedische handen is overgegaan en geen alcohol meer verkoopt hebben Marokkanen er niet veel meer te zoeken lijkt het.

Het was nog 51 km naar Aoufous, het laatste deel was ronduit schitterend door het Ziz dal, een kloof met een langgerekte oase er in. Af en toe een dorp en heel veel palmen en met een snelheidsbeperking tot 60km per uur op een gegeven moment. We gingen heuvelafwaarts en net toen we het er over hadden dat er wel erg veel Spanjaarden met 4WD’s en motoren uit de Sahara terugreden, halt politie!

Welke taal, Frans of Engels, Engels is beter, collega erbij, bevalt Marokko, tot nu toe wel maar is er een probleem.? U reedt 71 en respecteert de snelheidsbeperking niet. Oei, ik dacht toch….. Eerste keer hier? Nou nee, in 1971 voor het eerst en daarna etc……..Uiteindelijk mochten we na wat heen en weer gepraat in een aardige sfeer maar met een bedompt gezicht van Everdien doorrijden zonder boete, omdat we al zo lang geleden voor het eerst en zo vaak in Marokko waren geweest. ‘Now I see you smile Madam’. Discriminatie , dat wel, maar het kwam ons goed uit, vanavond maar een wijntje op drinken.

                                                                              Nog een paar foto's uit het Ziz dal

We staan nu bij Aoufous, de camping ligt 3 km van het dorp op de andere oever van de Ziz die kurkdroog is, behalve wat plassen bij de brug die we over moesten.

We staan op camping Hakkou en werden ontvangen met thee door de aardige eigenaar die ons vertelde dat iedere vrijdag zijn moeder couscous voor de camperaars bereidde. Het was gratis en zou om 13.30uur zijn. Dat was goed om te weten want naast ons staan Nederlanders, Angelie en Marijn en Petri en Gert die dachten dat het vanavond zou zijn en daarom net brood hadden gegeten. Zij volgen ons blog regelmatig en zijn elkaar een keer gepasseerd op een weg waar geen kip langs kwam , alleen 2 Nederlandse campers die ons tegemoet kwamen, zij dus.

Bij het couscous eten waren ook een 8-tal Fransen, een aardige Fransman bood ons een glas wijn aan. 2 Dames in het gezelschap waren ook in Mhamid op het festival geweest. De couscous was met kip en smaakte goed.

Dus we hoeven vanavond niet te koken, dat komt goed uit want het was weer warm , een stralende dag en 28º.

Aoufous 31-03-2018, zaterdag

Van de 2 vrouwen hier op de camping  die ook in Mhamid op het festival zijn geweest hoorden we dat er in Merzouga ook een 3 daags festival is met naast muziek ook andere cultuuruitingen. Voor dit festival moet je gratis toegangsbewijzen hebbenverkrijgbaar via internet, we hoeven ons hoofd niet te buigen of we er wel of niet heen zullen gaan want het is vol naar het schijnt.

https://www.festivalmerzouga.com

De regio waar we nu zijn heet Tafilalt en de oase in de Ziz vallei heet de Tafilalt oase die zich over een afstand van wel 50km uitstrekt. Er staan hier 800.000 dadelpalmen, de meeste inwoners van de dorpen en ksour zijn hier voor hun levensonderhoud van afhankelijk. De palmen worden bedreigd door een schimmelziekte en door de droogte, ze moeten worden bevloeid door de rivier de Ziz maar daar staat hier zelden water in. De dadeloogst is in oktober.

                                         een aantal foto's van dorpsbewoners, vrouwen lopen hier ook ongesluierd

Er zijn veel ksour in het Ziz dal, vanmorgen hebben we een wandeling gemaakt naar de ksar die hier op zo’n 3km van de camping ligt De ksar stelde niet zo heel veel voor, een gedeelte was ingestort. Er waren wel aardige straatjes onder de huizen door maar we waren eergisteren al verwend door de wandeling in de prachtige ksar Goulmima.

In aanvullen wat we schreven over de ksour, de versterkte dorpen, de oorlogen of beter gezegd strijd die er vroeger werd gevoerd en die noopte om de dorpen te versterken ging niet om macht. Het was een bolwerk van oase bewoners om zich te beschermen tegen nomadische stammen die de oases aanvielen zodra de oogst binnen was.

                                                              de deels vervallen ksar

Maar het was een mooie wandeling van 2 x 3 kwartier langs een dorp met aardige mensen. We praatten met een jongen van een jaar of 25 die uitstekend Engels sprak, geen wonder hij studeerde Engels aan de universiteit van Meknes. Mooi dat hij uit zo’n gehucht die weg kon bewandelen om andere dingen te gaan doen dan dadels plukken.

                   bakstenen van leem                                           je ziet hier nog erg veel ezeltjes                      jongeren verhinderen het schoolbusje de doorgang

We zagen nog een opstootje van jongeren uit een nabij gelegen dorp. Zij verhinderden onder het roepen van leuzen een schoolbusje de doorgang door er voor te gaan lopen. Bij navraag bleken ze erg boos op de chauffeur te zijn omdat die had geweigerd een ziek meisje naar het ziekenhuis te brengen. Bij een kruising kon het busje snel passeren, waarbij het nog wel met stenen werd bekogeld.

Het was vandaag met 27º prima wandelweer, de wandeling van vanmorgen was even een testcase om te zien hoe het met de knie gaat, voor het eerst weer 1,5 uur achter elkaar gewandeld. Kijken of ik er vannacht last van krijg, nu valt het wel mee.

Tissert 01-04-2018,zondag

Kregen we eergisteren couscous ‘van het huis’, gisteren was het soep, harira. Om 19.30 werden we uitgenodigd om om 20.00 uur soep te komen eten, we hadden nog niet gegeten dus soep vooraf. De harira smaakte goed, was aan de flauwe kant maar wat er daarna gebeurde was meer dan geschenken toe.

We hebben nog even overwogen om vandaag te blijven op de camping Hakkou omdat het zo gezellig was, maar iets wat spontaan ontstond, zoals gisterenavond, kan alleen maar een slechte kopie worden, afgezien van het feit of Pierre überhaupt wel zin heeft om te spelen.

In de loop van de ochtend zijn we naar Tissirt naar de camping gereden, 15km noordelijker. Maar niet nadat we eerst langs de souk in Aoufous zijn gereden, die daar altijd op zondag is. De souk was klein en het was niet druk, misschien omdat we er al voor tienen waren, en had ook niet veel sfeer. Maar we hadden bananen nodig en kochten ook mooie bindsla.

De Ziz vallei, rook kringelt omhoog(vuilnis wordt verbrand), beneden in de oase ligt een ksar, afgedaald naar beneden aan de rand v.d. oase, bloeiende mimosa

We zijn de camping eerst een stukje voorbij gereden de berg op omdat daar een uitzicht punt is over de Ziz vallei. Het was jammer dat het wat heiig was maar je had toch een prachtig uitzicht.

We zijn afgedaald naar de camping Tissirt die in de oase beneden in de vallei ligt. De camping ligt heel mooi temidden van palmen, olijven , peperbomen en bloeiende mimosa. Het is hier een oase van rust, beetje flauw, maar het is letterlijk en figuurlijk zo. Omdat we zo diep in het dal liggen hebben we geen internet ontvangst, wel hebben we af en toe wifi van de camping. Ondanks de hoge palmbomen kunnen we wel de satelliet ontvangen en kunnen vanavond tv kijken.

Omdat ik wel wat meer last heb gekregen van mijn knie na de wandeling van gisteren, wilden we vanochtend de wandeling beperken tot een half uur. Dat werd uiteindelijk toch een uur omdat achter het dorp waar we langs liepen een ksar achter bleek te liggen. Deze was mooier dan die van gisteren, hoewel hier ook een deel was ingestort was het eindje wandelen zeker waard. En je ontmoet weer louter vriendelijke mensen.

Links zie je waterkruiken, naast drinkwater ook om je voeten te wassen voordat je de moskee betreedt, hierboven de verwerking van dadels etc. tot veevoer

In de ksar was een man bezig om in een molen dadels, lege maiskolven en oud brood te vermalen. Hij vertelde ons dat het dadels waren die niet voor menselijke consumptie geschikt waren en nu als veevoer diende. Het eindproduct ging in zakken en kon verkocht worden.

En het is misschien goed om te zien wat mijn knie aan kan, daarom zijn we van plan elke dag weer een uur te gaan wandelen. Mocht ik dan te veel last krijgen/houden van mijn knie, dan kunnen we onze plannen altijd nog wijzigen en niet naar Andalusia gaan maar de boot naar Barcelona nemen. Dat zijn louter afwegingen , voorlopig loopt het zo’n vaart nog niet.

De wifi op de camping is zo langzaam dat het 2 uur duurde voordat het verslag compleet was geüpload naar onze site .

Tissirt(Aoufous) 02-04-2018

De camping hier is klein, er kunnen hooguit een twaalftal camper staan, nu staan er 7, allemaal Fransen behalve wij. Het enige nadeel van de camping is dat er geen brood verkrijgbaar is, het dichtstbijzijnde winkeltje is 20 min. lopen.

Er vliegen regelmatig bijeneters over , we bevinden ons zeker onder een trekroute, ze blijven wel hoog , gelukkig hebben we ze al vaker gefotografeerd, deze reis nog in Mhamid.

De oase was vroeger ook een onderdeel van een trekroute, het was een belangrijk knooppunt en pleisterplaats van handelaren met kamelen, onderweg naar bv Mali vv. Deze karavanen brachten  afgewerkte producten en zout naar het zuiden en namen zilver, goud, ivoor en slaven mee terug. Afstammelingen van die slaven vind je nu nog terug in Zuid Marokko, ze worden Haratin genoemd. Vroeger stonden ze in laag maatschappelijk aanzien bij de overige bewoners van de oases, ze waren makkelijk te kennen aan hun donkere huidskleur. Die andere bewoners waren ‘blanke’ Berber en Arabische stammen en de Haratin werkten als slaven op hun land wat tot in het begin van de vorige eeuw heeft geduurd, deze slavernij. De verschillende etnische groepen leefden samen maar gescheiden in de ksour, de versterkte lemen dorpen. Zij zorgen ook collectief voor de irrigatiesystemen van de oases. Ook nomaden stammen hebben zich in de loop van de tijd voor een deel permanent in de oases gevestigd, over een multiculturele samenleving gesproken.

Er is heden te dage geen sprake meer van een vorm van hiërarchie, de Haritin zijn geëmancipeerd. Een mooi voorbeeld is de familie die de camping Hakkou in haar bezit heeft, op de foto van zoon Mustapha is duidelijk zijn afkomst te zien.

Eén van de redenen dat de ksour aan het vervallen zijn door gebrek aan onderhoud is migratie. Veel bewoners zijn uit de oase vertrokken en zijn naar grote steden gegaan in Marokko en naar Europa , vooral Frankrijk geëmigreerd . Geld werd opgestuurd en bewoners konden de benauwde ksour verlaten ( het interieur van de huizen is wel heerlijk koel )en bouwden nieuwe huizen buiten de ksour. En liefst zo groot mogelijk, niet sociale afkomst maar inkomen bepaalt nu je positie binnen de oase. Zo hebben zich ook de Haratin kunnen emanciperen.

We kregen ook een staartje mee van de weersverslechtering noordelijker in Marokko. In de loop van de middag raakte het helemaal bewolkt nadat eerst de zon nog had geschenen af en toe was er een fikse windvlaag maar de voorspelde 50km bleven gelukkig uit. Het werd wel weer 27º tegen 15º in Azrou, er vallen daar onweersbuien en de temperatuur daalt daar nog verder in het weekend, we zullen toch een keer de Hoge Atlas over moeten, nu nog even niet.

Erfoud 03-04-2018, dinsdag

Eigenlijk zouden we naar het noorden moeten gaan zo langzamerhand, over een week of 2 willen we de boot nemen naar Spanje. Maar het weer is nog slecht noordelijker, veel wind en kou in de Hoge Atlas, Midelt bv zaterdag windstoten 70km p.u. Daarom zijn we een klein stukje zuidelijker gereden, er langs Aoufous om gas te kopen. In Midelt zouden we onze gasfles wellicht kunnen ruilen, maar we gebruiken nu al onze reservefles LPG. Dus hebben we een nieuwe gasfles gekocht voor 70dh (€6,50) en de inhoud voor 40dh(€3,70), onze oude gasfles konden we achter laten.

We zijn doorgereden richting Erfoud, we wilden de warme geiser zien, een natuurverschijnsel ,maar die hebben we gemist vandaag, morgen wellicht.

Nee dank u, daar zijn we al vaak geweest, we werden meteen nog minder interessant voor hem toen we op zijn vraag of we in het restaurant wilden eten , we zeiden dat we alles bij ons hadden.

We hebben om de sfeer niet verder te bederven er maar niet bij gezegd dat we geen zin hadden om bij te dragen aan de vernietiging van het ecosysteem in de Sahara, we hebben in Merzouga maar al te vaak 4WD’s en quads door de zandduinen zien jakkeren. Dan bedoel ik niet de ‘Afrikawagens’, de 4WD trucks, die volgen bepaalde routes. Deze camping schijnt een soort ontmoetingsplaats te zijn voor Duitsers met die trucks, er staan er hier nu 3 nadat er vanmorgen 2 vertrokken toen wij kwamen. En gezien de manier van kennismaken hadden ze elkaar niet eerder gezien en bewonderden ze elkaars trucks en maken foto's van de voertuigen, the boys with the toys en er wordt ook meteen gesleuteld

                bloeiende dadelpalm                         ook vandaag weer bijeneters, te ver weg of te hoog voor een goede foto, maar omdat we van vogels houden...

Er trokken weer erg veel bijeneters over in groepjes, ze vlogen te hoog voor een goede foto. De bijeneters overwinteren diep in West Afrika, zoals Ghana, Noord Angola, Kongo. De bijeneters die deze trekroute volgen vliegen via de Ziz oase, de Dades vallei verder noordelijk. Bij Gibraltar steken ze over naar Spanje en vliegen voor een deel door naar Portugal. Voor de oversteek over de Straat van Gibraltar hebben we op 04-04-2016 een grote groep bijeneters zien foerageren in Asilah.

Het was weer een warme stralende dag vandaag nadat we om 6.30uur een paar druppels op het dak hoorden vallen. 28º en het koelt maar langzaam af, het belooft een warme nacht te worden.

Meski 04-04-2018

We zijn vanmorgen eerst langs de spuitende geiser geweest, op de camping vertelde men dat die 11km noordelijker was en dan aan de linkerkant bij een tent.. We vonden de tent, een grote kaima vol met allerlei toeristen meuk, maar de geiser bleek niet te werken, geen wonder dat we hem gisteren voorbij zijn gereden. Doordat hij vol ligt met stenen en modder volgens de verkoper dus geen water en ook geen toeristen. We weten ook niet of het water zuur of zout is, we hebben beide gelezen, zout lijkt ons het meest waarschijnlijke. Het is een zgn artesische bron, dat  is een bron waaruit het water spontaan naar boven komt door de hydrostatische druk op het water dat zich in een ondergronds bekken bevindt. 

De naam komt van de provincie Artesië (Artois) in Frankrijk waar dit soort bronnen veel voorkomen.

De camping heeft niet zo’n goede naam,althans bij een aantal camperaars niet, die vinden dat er zwerfhonden zijn, dat er zwerfafval is en dat het personeel onvriendelijk en de handelaren opdringerig zijn, aldus een aantal negatieve beoordelingen op CC. Wij hebben andere ervaringen, tot nu toe dan vandaag en de 2x eerder die we er geweest zijn, de laatste keer in 2014. Die zwerfhonden overlast dat moet vannacht blijken, nu loopt er af en toe één kwispelstaartend voorbij, de handelaren hebben kennelijk een cursus klantvriendelijkheid gehad sinds de laatste keer dat we hier waren, ook het personeel is aardig en behulpzaam. Aan het eind van de middag kwam een oudere man met eieren langs, 1dh per stuk. We hadden er nog wel wat maar hebben er 4 gekocht en betaald met en munt van 5dh, laat de rest maar zitten. Daar wilde hij niets van weten, we moesten en zouden er nog een ei bij krijgen…………..

                 toeristenwinkeltje bij de camping                              het zwembad                                                          de blauwe bron

Het is inderdaad wel wat stoffig maar je krijgt een tapijt bij de camper, er is een nieuw sanitair gebouwtje maar men vergeet kennelijk dat de wc’s ook wel eens moeten worden schoongemaakt.

Omdat de Ziz hier langs komt hoor je rietzangers zingen en de buulbuuls kwinkeleren er lustig op los, we vinden het hier wel paradijselijk. Door de palmentuin langs de Ziz kun je mooi wandelen, vrouwen doen de was, ezels komen met groenvoer langs.

        In de oase wordt groenvoer geoogst                                                    vrouwen doen de was in de Ziz

Er is hier een zwembad naast de camping, ’s zomers komt hier de jeugd uit Errechidia zwemmen. Het zwembad wordt gevoed door water die uit de zgn blauwe bron komt, die in een grot ontspringt. Overigens is het geen echte bron, het is een aftakking van de rivier de Ziz die onder langs de camping loopt en die hier meer een sloot is. De aftakking gaat ondergronds om in de grond weer boven te komen. Het heet de blauwe bron niet omdat het water hier blauw zou zijn zoals wel eens wordt beweerd, maar omdat vroeger hier de handelskaravanen met de ‘blauwe mannen’ kwamen om hun dromedarissen te laten drinken, het was ook een pleisterplaats.

Het was inderdaad een zachte nacht, 16º, maar omdat het geen vochtig weer is voelt het niet te warm, ook niet overdag als het 29º is, je moet ’s middags wel grotendeels in de schaduw blijven.

Midelt 05-04-2018, donderdag

Toen we vanmorgen vroeg de weersverwachting voor het Atlasgebergte bekeken van diverse sites en apps besloten we om niet te blijven in Meski. We gaan weliswaar niet de Hoge Atlas over maar de Midden Atlas via Azrou, morgen waait het al 70 km p.u. in Midelt en dat blijft de komende dagen zo, ook in Azrou en zelfs nog iets meer volgens de verwachting.. Er volgt regen en mogelijk ook sneeuw, nachtvorst, kortom het wordt moeilijker om de Atlas over te komen. We willen ongeveer de 17e met de boot van Tanger Med naar Algeciras, uiterlijk de 20ste moeten we het land uit zijn, een paar dagen marge nemen is niet verkeerd, als het hard waait varen de boten niet. Wel wat met pijn in ons hart vertrokken uit de Ziz oase waar we 6 dagen op verschillende plaatsen geweest zijn.

Al met al gaan we nu 3 à 4 dagen eerder dan de bedoeling was de Midden Atlas over, vandaag gaan we eerst naar Midelt , 170km. De kleine weg om Errachidia heen was nieuw geteerd zodat we het gevoel kregen dat we op een echte rondweg reden.

 het stuwmeer Hassan Addakhil                                               oude ,vervallen, ksour langs de rivier de Ziz in mooi schutkleuren

We kwamen uit bij het stuwmeer Hassan Addakhil en vervolgens kwamen we in het noordelijke deel van de Ziz vallei, de Gorges du Ziz. Heel anders dan het dal van de Ziz met de oases waar we vandaan kwamen maar wel erg mooi met prachtige kloven, helaas is het ook vandaag weer heiig, zodat de vergezichten wat wazig waren. Na de tunnel van de Légionaire, gebouwd door het vreemdelingenlegioen in 1927 zijn we even gestopt om van het uitzicht te genieten, een andere mogelijkheid is er niet om even halt te houden.

                                            We hebben door het dal van de rivier de Ziz gereden                                                                             vrachtauto met pech

Het landschap verandert naarmate je dichter bij Midelt komt, de palmbomen maken plaats voor naaldbomen. Op een half uur rijden van Midelt moet je over een pas (1907 m.) en dan daal je af naar Midelt die op een hoogvlakte ligt (1485m).

Midelt ligt aan de voet van de Jbel Ayachi, in de Hoge Atlas en 3737m hoog. De temperatuur werd vandaag nog 25º maar gaat de komende dagen dalen bij een harde wind.

Zoals gezegd zijn we 6 dagen in de grote Talifelt oftewel de Ziz oase geweest. We zijn slechts passanten en kunnen ons soms verbazen maar meestal erg genieten van hetgeen we waargenomen hebben van het dagelijks leven.

De oases kunnen slechts overleven door water, soms aangevoerd door rivieren , in het geval van de oase waar wij hebben verbleven is dat de rivier de Ziz. Maar door menselijk ingrijpen wordt de oase ook in tijden van droogte nog bevloeid door grondwater dat soms op natuurlijke wijze naar boven komt maar meestal moet worden opgepompt uit putten of uit ondergrondse kanaaltjes. Werd eerst voor het oppompen een door gas of diesel aangedreven pomp gebruikt, tegenwoordig zie je steeds meer zonnepanelen die voor de benodigde energie zorgen. Irrigatie kanalen zorgen ervoor dat ieder gedeelte van de oase een bepaalde tijd bevloeid wordt, de kanaaltjes kunnen door schuiven of dammetjes worden afgesloten zodat de looprichting van het water veranderd.

de irrigatiekanaaltje in de oase,       akkertjes hebben mooie fris groene kleuren. Pompstation op zonne-energie evenals telefoonmasten in the middle of nowher     We hebben waterpompen op zonne-energie op meerdere plaatsen in Zuid Marokko gezien, er zijn zo lijkt het wel, wat meer akkertjes ontstaan de laatste jaren. Zou zo misschien het oprukken van de woestijn een halt toe geroepen kunnen worden als dit op grotere schaal gaat gebeuren, dankzij de zonne-energie?

Missour 06-04-2018, vrijdag

En zo bedachten we gisterenavond dat we nog een andere keus hadden: we kunnen ook onderlangs de Midden Atlas rijden en dan via Guercif naar Melilla en daar de boot naar Malaga of Motril nemen. Dan hoeven we niet in één dag de Midden Atlas over naar Meknes.

Vanochtend vonden we het nog steeds een goed idee dus hebben we de route naar Guercif genomen, de N15. De helft van de route was saai, een vlak landschap en omdat het voor de zoveelste dag heiig is, kon je de bergen ook niet goed zien. Maar daarna werd het heuvelachtig en kwamen er dorpjes waar olijvenboomgaarden waren en tamelijk diepe kloven doorkliefden het landschap. Zo’n 20km voor Missour kreeg je mooi gekleurde bulten in het landschap die veroorzaakt zijn door erosie. Ook kwamen we dichter bij de bergen te rijden die mooi gevormd zijn.

               langzamerhand werd het landschap minder vlak en kreeg de aarde ook een andere kleur en mooie vormen door erosie veroorzaakt

                                                        We reden later wat dichter langs de bergen en ook deze hadden verschillende kleuren

Vlak voor Missour is een Air de Repos, het was prachtig weer dus hebben we gevraagd of we daar konden staan en overnachten, geen probleem. Tegen enen begon het te waaien en uit het nets kwam eer een enorme windstoot, zeker 100km p.u., het bleef daarna stevig doorwaaien. De wind kwam uit het zuiden dus werd het 30º. We hebben als lunch een omelet met Goudse kaas besteld, het was leuk aangekleed met wat garnituur en we hoeven niet te koken vandaag.

Het gekke is dat dit weer niet voorspeld was, wel de temperatuur maar niet die wind. Toch hebben we buiten in de schaduw heerlijk gelezen en wat gewandeld

Vanmiddag hebben we een nieuw Guiness Book of Records record zien vestigen. Er waren de hele middag kleuters in een  restaurantzaaltje dat bij de aire de repos hoort , aan het zingen e.d.Om 19.30 kwam een schoolbusje om ze op te halen, daar gingen er 51 in. Ruim 30 bleven op de stoep achter en werden wat later opgehaald.