Amandelbloesem

Af en toe overlijdt er wel eens een vrouw of jong meisje als gevolg van illegale abortussen, dan laait de roep om een ruimere abortuswetgeving weer op bij vrouwenorganisaties . Abortus is alleen toegestaan na verkrachting of ernstige medische complicaties. In een land waar de positie van de man dominant is, waar meer  vrouwenrechten nog bevochten moeten worden is het niet daarom niet  vreemd maar wel uitermate schandalig dat bij een abortus de echtgenoten toestemming moeten geven. In Marokko wordt een vrouwenlichaam beschouwd als een consumptieproduct voor mannen, ze kunnen over rechten van hun echtgenotes  beschikken.

Everdien is al een stuk opgeknapt, nu moet het opbouwen van energie beginnen. Als ze iets doet, een of ander klusje is, ze meteen moe . We hebben vanmiddag wel een wandeling over het terrein gemaakt. Daarbij blijkt dat de conditie nog ver te zoeken is. Maar ze heeft een goed humeur en een goede moed dat het over een paar dagen weer een stuk beter gaat.

Aan het eind van de middag moest natuurlijk de komst van Kees en Trui worden ingeluid met een borrel. Ook Everdien was nu een uurtje van de partij. Een deel van de mensen wil dit najaar naar Turkije, wij  (voorlopig?) niet , we zijn er 10 jaar geleden al een paar maanden geweest.

Opnieuw een stralende dag met ongeveer 25º, de komende dagen wordt het ws iets frisser. Afgelopen woensdag, toen wij het bijna 35º hadden , blijkt de warmste februari dag ooit in Marokko te zijn geweest, in Tan Tan werd het 36,6º.

Tafraout 18-02-2024, zondag

Het begint al een gewoonte te worden de 3e morgen dat we hier zijn. Om ongeveer 8.45 uur gaat de blindering voor de ramen open om de zon naar binnen te laten schijnen. Het verschil met de voorgaande dagen is nu dat onze hele goede vrienden Kees en Trui ook buren zijn geworden, zo leuk! En we staan hier met een  ‘groepje’ wat bestaat uit eigengereide camperaars die elkaar in de afgelopen jaren hier of bv in Spanje hebben ontmoet en op de een of andere manier een klik met elkaar hebben. Individualisten die elkaar weten te vinden als het nodig is of voor de ‘gezelligheid’  die natuurlijk ook broodnodig is. De groep Avondrood +  , serieus waar nodig, maar vooral ook veel lachen als we samen zijn. Ieder gaat zijn eigen gang en daarom vinden we elkaar ook. En de maatschappijvisie loopt ook niet ver uiteen, zoals gisteren werd geformuleerd: ‘waarom niet naar Turkije onder Erdogan als we straks in Nederland onder Wilders moeten leven’?

Nu Everdien ook weer opknapt ( nog wel veel hoesten met name ’s nachts ) komen we langzamerhand in een heerlijk ritme hier, het wandelen komt nog wel maar de omgeving verbaast ons iedere keer weer door de schoonheid, eigenlijk op ieder moment van de dag. 

Elke dag komen schapen en geiten groenteafval eten die camperaars voor de dieren bewaren.

Er zijn vaste momenten op de dag, de bakker Ahmed die op zijn fietsje langs komt (de 2 stokbroden’s morgens al in een tasje gedaan waar hij dan de 4 Dh heeft uitgehaald, geen plastic gelukkig) roepend Boulangeroe , patisserie, Macaron, Macaron.  Mustapha de kapper ook op zijn fiets zoekend naar klandizie (  gisteren knipte  hij naar tevredenheid Marjos) , de vrouw die Harira soep verkoop en de diverse , aardige jongetjes die eieren en gevulde bladerdeeg crêpes (msemen)  ‘gemaakt door moeder ‘verkopen, allemaal in een niet opdringerige sfeer. En dan is er Nezha, de vrouw die er wat over de top  ordinair uitziet met sterk geëpileerde wenkbrauwen en een breed decolleté met daarboven een vriendelijk lachend gezicht.. Zij haalt de was op en bestiert een soort imperium van vrouwen die voor de camperaars hier de was doen. Tevens kun je de Marokkaanse pot bij haar bestellen,  niet goedkoop maar wel lekker volgens diegenen die wel eens wat besteld hebben.

Vanmorgen zijn we naar de stad gewandeld , Everdien had erg veel zin in yoghurt met aardbeien. De yoghurt is gelukt, de aardbeien komen vanavond  mevrouw volgens diverse verkopers. We zijn  weer diverse bekenden tegengekomen, leuk was om nog even Wim en Wobbie te zien die morgen hier vertrekken. We hebben koffie gedronken, nos nos voor 9 Dh met een klein flesje water erbij. Terug bij de camper bleek dat we 3,8 km hadden gelopen, de energieopbouw bij Everdien is begonnen en het lopen ging boven verwachting.

Vanmiddag kwamen Riet en Cis bij ons een babbel maken. Deze Belgische campervrienden kennen we al een aantal jaren en we hadden elkaar niet meer gezien sinds corona. We hebben leuk bijgepraat en wellicht komen we elkaar nog wel een keer tegen.

De dag is nog even geëvalueerd onder het genot van een borrel met de groep Avondrood + . En vanavond is er warempel een groepsapp gemaakt, handig als we uit eten willen  of als iemand de hond kwijt is , bij wijze van spreken dan. Het begint toch op een uit de hand gelopen grap te lijken die serieuze vormen begint  aan te nemen.

Het was vandaag wel zonnig maar met 22 º wat minder warm dan de afgelopen dagen.

Tafraout 19-02-2024, maandag

We hadden vandaag een afspraak met de garage van Mohammed Farih om wat schade te laten repareren. We hebben helaas een aanrijding  met een hond gehad en in Spanje hadden we bij het keren op een smalle weg een boompje geraakt met de achterkant bij de linkerachterlichten. We waren er al om 9.15 uur, Everdien heeft de camper gewassen en ik heb de watertank gevuld. Om 10.00 uur werd begonnen met de werkzaamheden, er werd met een soort vezelmatjes de schade, o’a de gescheurde voorbumper, gerepareerd. Vervolgens een laag plamuur, flink schuren,  primer erop  en daarna werd het met lak gespoten. Als afronding nog een keer met celluloselak. Alles gebeurt op de stoep en zonder mondkapjes.

Ondertussen hebben we boodschappen gedaan, we waren nu immers toch in het centrum. De Fransen hadden de camembert en de blauwe kaas al gekocht, die kwamen  w.s. donderdag weer.  Wel hebben we Griekse yoghurt en verse aardbeien kunnen kopen, daar had Everdien al 2 dagen zin in. Hoewel de gasfles nog niet helemaal leeg was, hebben we hem toch omgeruild voor een andere rode gasfles van Afriqiua, kosten 44 Dh (€4,25).

In verschillende Marokkaanse steden is  zaterdag gedemonstreerd uit solidariteit met de Gazastrook, die al meer dan vier maanden onder vuur ligt van Israël. In de hoofdstad Rabat spraken de demonstranten hun steun uit voor de inwoners van Rafah, een stad in het zuiden van de Gazastrook waar ongeveer 1,5 miljoen mensen hun toevlucht hebben gezocht. Ze waarschuwden voor een bloedbad als het Israëlische leger de stad zou binnenvallen.

Ook in Tanger en Casablanca gingen duizenden Marokkanen de straat op om te protesteren tegen de bombardementen van Israël op Gaza, die sinds oktober aan minstens 28.858 Palestijnen het leven hebben gekost. Meer dan 68.677 anderen raakten gewond en er is een groot gebrek aan levensbehoeften. Er wordt nu al een tijdje elke week gedemonstreerd tegen de genocide door Israël , de demonstraties verlopen tot nu toe geweldloos.

Mohammed ondervindt momenteel flinke concurrentie van Momo, die heeft een openlucht garage ingericht in het verlengde van de camperplaats, compleet met een spuitcabine van golfplaten. Wij moeten dat nog van dichtbij bekijken, van een afstand af gezien denken we dat er wel 20 campers staan. Bij Mohammed staan er nu 11 , we hebben geluk dat het niet al te druk is. Daardoor konden we aan het eind van de middag weer naar ons vertrouwde plekje in de palmeraie. Ook de palmbomen hier verkeren in een slechte toestand door de aanhoudende droogte. We moesten voor de reparatiewerkzaamheden en het spuitwerk 1300 Dh betalen, €125,-. Dat lijkt veel maar is het zeker niet, er is een halve achterbumper overgespoten. En al helemaal niet als je het in Nederland had moeten laten doen.  En we zijn bijzonder tevreden met het resultaat, we hebben er een fijn gevoel over.

Toen we weer op ons plekje stonden kwamen Willy van der Poel en zijn vrouw Mariët bij ons langs. Deze Belgische camperaars kwamen ons vertellen dat zij dankzij onze reisverslagen aan een reis door Marokko bezig waren. Leuk dat ze dat even kwamen melden.

Opnieuw een zonnige dag en de temperatuur was met 23º ongeveer hetzelfde als gisteren.

Tafraout 20-02-2024, dinsdag

Het was een tamelijk koude nacht , buiten was het 7º, het is nog steeds winter hoewel de temperaturen overdag heerlijk zijn.  We hebben hier ook wel nachtvorst meegemaakt, we zitten hier op 980 m hoogte. Gelukkig is in de zon de gevoelstemperatuur al meteen weer heerlijk.

We hebben de afgelopen jaren al veel geschreven over de positie van vrouwen in Marokko, ondanks verbeteringen valt er nog een wereld te winnen. Volgens de Marokkaanse koning Mohammed VI moet de positie van vrouwen worden veranderd en beter beschermd. Dat wil hij doen via de zogenaamde familiewet, waar momenteel vooral mannen van profiteren. Nu was er al een verbetering gekomen in de positie van vrouwen door de familiewet uit 2004, ook door de koning tot stand gebracht. Destijds leidde dat ook al tot veel weerstand, tegenstanders vonden hervormingen niet rijmen met de islamitische leer, waar alle wetten in Marokko op geïnspireerd zijn. Vrouwenrechtenorganisaties vonden de wet uit 2004 niet toereikend genoeg en pleitten al jaren voor verandering. In het bijzonder gaat het dan over het erfrecht. Mannen krijgen nu twee keer zoveel dan vrouwen en dat moet eerlijker, vinden de feministen. Zij voelen zich nu gehoord door de koning die het tijd vindt dat de positie van vrouwen opnieuw versterkt wordt.

Een van de punten waar vrouwen voor strijden naast het erfrecht is de strafbaarstelling van verkrachting binnen het huwelijk. Ook willen geëmancipeerde vrouwen dat doodslag door een gezinshoofd, de man, als hij thuis ‘ongeoorloofde seksualiteit ‘ ontdekt, strafbaar wordt.

Nu zal een wet een cultuur niet meteen veranderen, er is weerstand door mannen, maar ook door vrouwen, vooral op het platteland tegen een herziening van de ‘familiewet’ door de koning.  Mannen vinden dat ze goed zorgen voor de vrouwen. Er zijn jonge mannen  die vrezen dat als ze straks gaan trouwen, vrouwen gaan scheiden en aanspraak zullen maken op al hun bezit. Niet alleen mannen zijn het oneens met de wetswijziging. Er zijn ook jonge vrouwen die niet zo bezig zijn met de politiek en de samenleving en zeggen: wij zijn een islamitisch land en worden beschermd door onze ouders en later onze man. Vrouwen uit de hogere sociale klasse, de elite, hebben al een goede positie verworven in de maatschappij, de vrouwelijke CEO’s die Marokko kent komen uit de welgestelde bovenlaag. M.n. op het platteland is de positie van vrouwen heel kwetsbaar, zeker als een huwelijk niet geregistreerd is kan een vrouw zo het huis uit worden gezet, die vallen onder geen enkele wet.

Vanmiddag zijn we naar de stad gewandeld, eerst een kopje koffie gedronken en daarna naar de souk. De wekelijkse souk in Tafraout is eigenlijk op woensdag maar op dinsdag is er al een soort pré-souk. Daar hebben we sperziebonen gekocht, die zijn hier al een wat schaarser product. Het is niet druk op de souk op dinsdag, we kochten pinda’s de verkoper moest eerst wakker gemaakt worden door de buurman.  Vanavond bij de borrel was een van de gespreksonderwerpen  de weersverwachting.  Die verwachting volgende week is wel dat het frisser wordt overdag, misschien beneden de 20º.  Maar tussen de nachttemperaturen zit nog al een verschil, er is een app die voor volgende week dinsdag -2º  voorspelt terwijl een andere app + 13 aangeeft, een verschil van 15º, we  zullen zien. Vandaag was het aanvankelijk erg lekker weer met 22º, vanmiddag kwam er een matige wind en voelde het frisser aan.

George en Diny Thoonsen zijn sinds gisteren hier ook op de cp, George is de beheerder van de Marokko groepsapp die nuttig was toen een aantal camperaars tijdens de COVID periode halsoverkop Marokko konden ontvluchten. En de camperaars die ongeveer even lang als wij hier komen, Anne en Nel en Hannie en Cor hebben we vanmiddag ook gesproken, zijn vertrekken deze week.

Tafraout 21-03-204, woensdag

Vanmorgen zijn we naar de souk geweest in Tafraout, Hier zijn veel vrouwen op de souk, het zijn vaak vriendinnen of familieleden die in kleine groepjes over de markt lopen. Eindelijk zijn de mannen eens in de minderheid. Wat hier in vergelijking met andere souks opvalt is de afwezigheid van beesten om te verhandelen of het moest een enkele kip of haan zijn. We zagen natuurlijk wel de nodige bekenden op de markt, ook voor camperaars altijd leuk om daarheen te gaan. Met Henk en Marita hebben we koffie gedronken in een restaurantje langs de markt.

Aankomend weekend is hier in Tafraout het 3-daagse Amandelbloesemfestival, iets eerder dan gewoonlijk omdat op 11 maart de Ramadan begint. Waarschijnlijk beginnen er morgen al wat festiviteiten.  De tent voor het feest is al opgebouwd, men is er op tijd bij. Nu is er weinig reden om  feest te vieren als je ziet dat er in het keteldal vrijwel geen amandelboompje meer bloeit door de aanhoudende droogte. Zagen we in al de jaren dat we hier komen de bloeitijd van de amandelbomen steeds vroeger worden, nu is het helaas zo ver dat het bloeistadium vaak niet meer bereikt wordt. Maar het amandelbloesemfeest is natuurlijk een traditie hier in het dorp, een feest voor jong en oud in Tafraout en omgeving, het heeft al niets meer met amandelbomen te maken, alleen de naam nog omdat dat natuurlijk een begrip is tot in de wijde omgeving. 

In aanvulling op wat we gisteren schreven over de verbetering van de positie van de vrouw door verandering van het familierecht, de Mounawara, heeft een blad een enquete gehouden Bijna 63 procent van de ondervraagden wil dat dit aan banden wordt gelegd. Ze stellen voor om de polygamie te beperken tot uitzonderlijke situaties, die objectieve bewijzen en een strikte beperking van de gevallen waarin zij is toegestaan vereisen.

De enquête, die online werd gehouden tussen 5 januari en 14 februari 2024, peilde de mening van onderzoekers, juristen en belanghebbenden over verschillende aspecten van het familierecht. Naast polygamie kwamen ook andere hete hangijzers aan bod, zoals de goederen die tijdens het huwelijk zijn verworven, het bewijs van het huwelijk, het huwelijk van minderjarigen, de voogdij over de kinderen en de echtscheiding. Nu zegt dit alleen maar wat hoe er in bepaalde kringen tegen polygamie wordt aangekeken en niets hoe dit leeft onder de Marokkaanse bevolking.

Want wat blijkt uit een recent onderzoek? Ruim 80 procent van de Marokkaanse bevolking  steunt de mogelijkheid om meer dan één vrouw te trouwen Slechts 16 procent wil polygamie afschaffen. De rest wil polygamie beperken tot uitzonderlijke gevallen, zoals onvruchtbaarheid of ziekte. Nu is polygamie slechts marginaal in Marokko. Nog geen 1% van de afgesloten huwelijk vorig jaar was met meer dan 1 partner. Lees vrouw.

Diverse mensen gesproken, vanmiddag zijn hier ook Mario en Anita hier gekomen. Mario heeft hartproblemen (gehad) en wilde dolgraag naar Tafraout en kreeg groen licht van de cardioloog om naar marokko te gaan.

Vanavond gaan we uit eten met de groep Avondrood + met z’n tienen bij hotel Chez Antoine. Het was in ieder geval weer een stralende dag vandaag met heel helder licht, weinig stof  in de lucht, en 24º.

Tafraout 22-02-2024, donderdag

Het uit eten gaan gisterenavond was een succes, niet zozeer vanwege het eten zelf, dat viel wat tegen, het werd te koud opgediend. Maar omdat we veel gelachen hebben, naast serieuze praat, het was gezellig om dat oer-woord maar weer eens te gebruiken.

Om 11.00 uur vanmorgen zijn we met z’n tienen in een taxi busje naar de oase Aït Mansour gegaan, een prachtige rit van ruim 30 km. We moesten een pas over van 1800 m en je had prachtige vergezichten. In de oase gekomen viel meteen op dat er water was. Dat moet wel van een bron afkomstig zijn, er zat stroming in en dat kwam niet alleen omdat ze irrigatie kanaaltjes hadden aangelegd in de vorm van betonnen goten. Bovenop de kloofwand zagen we nog restanten van een oude vesting, ooit zullen stammen hebben gestreden om dit vruchtbare stuk grond. Merkwaardig was dat we nergens tekenen van akkerbouw zagen wat je anders nog wel in oases ziet. Daarna begon het slenteren door de oase, foto’s maken maar helaas ook af en toe aan de kant vanwege een passerende auto. Er heerste een serene  rust als die auto’s weer weg waren. Prachtige stijle rotswanden in de kloof waarin de oase Aït Mansour ligt.  Jammer was dat er weinig bloemen bloeiden, vlinders zagen we maar een paar waaronder koolwitjes en de citroenvlinder , die zien we ook in onze achtertuin. We zijn gestopt bij een restaurantje waar we koffie hebben gedronken, je zat daar heerlijk onder de palmbomen. Daarna zijn we terug gewandeld naar het punt waar het taxibusje ons had afgezet en na ruim 1,5 uur begon de opnieuw mooie terugreis waarbij de taxichauffeur op verzoek stopte zodat we foto’s konden maken over de wijdse omgeving. Voor €7,- pp hebben we een geweldig dagdeel beleefd, iedereen heeft genoten.

In grote delen van Marokko langs de kust worden illegale woningen en restaurantjes gesloopt. In het Rifgebergte van Al Hoceima tot Tanger langs de Middellandse zeekust en ook langs de kust van de Atlantische Oceaan zijn vrijwel complete dorpen weggevaagd. Zo is o.a. het pittoreske vissersdorpje Tifnit bijna geheel verdwenen door de slopershamer, doodzonde vinden we. Bij Sidi R’bat, waar we vaak stonden , zijn alle visserswoningen die al eeuwen bestaan, uitgehouwen  in de rotsen, compleet verwoest. Sommige van die huisjes deden dienst als opslag van bv hengels, andere werden permanent bewoond of er was een restaurantje of theehuis in gevestigd. In Nederland zou dit cultureel erfgoed zijn, hier moeten  deze illegale grotwoningen w.s. plaats maken voor de bouw van resorts.

Hetzelfde speelt in Imsouane. Stonden wij daar jaren geleden vrijwel helemaal alleen, in de loop der jaren werd het steeds drukker met campers ( veel surfers) die op een prachtige plek langs de boulevard stonden met daaronder ook pittoreske woningen, deels in de rotsen gebouwd. Wat dat dorpje mede zo aantrekkelijk maakte is nu rigoureus weggevaagd door bulldozers. Er kwam wel protest tegen van bewoners van het dorp maar binnen 24 uur moesten de woningen en ook enkele restaurantjes ontruimd zijn waarna ze onmiddellijk gesloopt werden de afgelopen maand. En de bewoners moeten maar zien dat ze ergens onderdak vinden, denk maar niet dat de Marokkaanse overheid voor alternatieve huisvesting zorgt.

Vanmiddag om 17.30 was de officiële opening van het amandelbloesemfestival, alle camperaars werden uitgenodigd dmv uitgereikte flyers om daarbij aanwezig te zijn. Tafraout neemt de camperaars serieus, ze betekenen immers een bron van inkomsten voor het dorp. Om 17.30 uur zaten er enkele rijen dik camperaars te wachten op de opening. Na bijna een uur kwamen er hotemetoten die achter een tafel plaatsnamen en een flesje water kregen. Toen kwam ook de plaatselijke bevolking opdagen en opende een beeldschone dame het festival. Net zoals andere jaren was er een groep in het witte gewaden  geklede mannen die optraden. Ze brachten een in onze oren monotoon, saai gezang, ten gehore met eenvoudige danspasjes.. Omdat we dit al vaak hadden meegemaakt zijn we spoedig vertrokken en het feest ging nog even door.

Het was een prachtige ochtend en een deel van de middag, de zon bleef maar de wind nam in kracht toe. Het werd 22º

Tafraout 23-02-2024, vrijdag

Na een koude nacht met een graad of 8 warmde het in de zon al gauw weer lekker op, er was vanmorgen vroeg vrijwel geen wind.

André heeft gisteren geïnformeerd naar het programma van de amandelfeesten, hij kreeg een link naar een site  waar het programma alleen  in het Arabisch vermeld staat. Daar schieten we ook niet veel mee op, wel hoorde André dat de Fantasia dit jaar niet doorgaat, erg jammer, het leukste onderdeel van het programma.  Voor een impressie zie  Marokko Winter/Lente 2023, deel 7 (07-03-2024 )

Tijdens de rit naar de oase passeerden we enkele gehuchten, Bij een zo'n gehucht, 15 huizen , een moskee en een voetbalveldje.

Als je de Marokkaanse samenleving bekijkt, kun je niet om voetbal heen. Voetbal is immens populair in Marokko, dat kun je zien aan de grote hoeveelheid voetbalveldjes waar jongeren op voetballen, tot in het kleinste gehucht toe. Ook wordt er gekeken in theehuizen en winkeltjes zoals in Taroudant waar in de souk op veel plekken gekeken werd door winkeliers. Op onze vraag of Marokko voetbalde zei men nee, Quatar. Groot was de teleurstelling toen Marokko eind jan. verloor van Zuid Afrika in de wedstrijd om de Afrika cup. Marokko, dat na een vierde plek op het WK van 2022 als topfavoriet voor de eindzege gold, verloor teleurstellend met 2-0 en lag uit het toernooi.

Ook vrouwenvoetbal is in opkomst in Marokko en in Marokko is flink wat geld geïnvesteerd in vrouwenvoetbal. Vandaag en volgende week woensdag moet Marokko spelen tegen Algerije in de voorrondes van het WK vrouwenvoetbal.

Naast voetbal wordt er ook wel basketbal gespeeld in Marokko. Op 20 feb. heeft Libië zich geplaatst ten koste van Marokko voor de knock-outfase van de kwalificatie voor het Afrikaanse basketbalkampioenschap, dat in 2025 wordt gehouden. Hopelijk voor Marokko hebben de vrouwen meer succes met hun voetbal.

Gisterenavond kleurden de rotsen rood/bruin door de laatste zonnestralen, veel momenten van de dag kleuren ze anders.

Sinds Corona is Padel aan een sterke opmars bezig in Marokko. Spanje ,  de bakermat van deze sport is immers een buurland en je ziet dan ook veel Spaanse  Padeltrainers in Marokko. Sinds 2021 is het aantal spelers verviervoudigd en er wordt gespeeld op een hoog niveau, althans volgens kenners, wat ik zeker niet ben. Het spreekt vanzelf dat Padel in bepaalde kringen in de grote steden wordt gespeeld en op het platteland niet beoefend wordt.

Everdien ging vanmorgen met de meisjes de stad in o.a. om naar een sieradenwinkel te gaan. Ik ben naar de slager gaan en heb daar een ossenhaas van 1,2 kg gekocht, het vlees was dezelfde prijs als vorig jaar , 180 Dh per kg. (€17,50) Everdien heeft daar mooie biefstukjes van gesneden, er was wat ‘afval’ waar we morgen dan gehakt van laten draaien. Er was een kleine markt in het kader van het festival, geen product zo lelijk of er zal wel een markt voor zijn, denk je dan als je langs sommige kraampjes loopt.

In een poel in de oase zaten veel kikkers, we denken de Iberische meerkikker.