REISVERHAAL MAROKKO 2008

zee/ferry Sète-Tanger 11-01-08

Na een tamelijk doorwaakte nacht vanwege gestamp, getril, schokken etc. zitten we op volle zee. De zee is rustig, de zon schijnt, Marokko we komen eraan !

Zaterdag 05-01 zijn we om 8 uur vertrokken in de stromende regen.

Na 45 min. een soort klap en gesis en daar stonden we dan op de wegenwacht te wachten.

Bleek een fluitje van een cent, de turboslang was losgeschoten. Al met al een uur oponthoud maar we bleven goedgemutst.

Aan het eind van de middag zijn we gestopt in Charmes, 600 km. gereden. Camperplek met stroom voor €6 .

Zondag zijn we doorgereden naar Donzère, weer zo'n 600 km. De camperplek, met voorzieningen, is gratis en ligt midden in het leuke oude stadje.

Maandag zijn we eerst naar Avignon gereden. De camper onder de brug bij de camping geparkeerd en de ommuurde stad ingewandeld. Hebben daar wat rondgewandeld, oa naar het Palais des Papes geweest.

Wat opviel is dat de mensen smaakvol en duur gekleed zijn. Nu was het rustig, maar 's zomers erg toeristisch, bijna 1 miljoen bezoekers afgelopen jaar.

We zijn doorgereden naar Comps, zo'n 20 km. verder. We waren de enigen die daar overnachtten, nu was het gratis, de voorzieningen zijn gedurende de winterperiode afgesloten.

Dinsdag was een prachtig zonnige dag en zijn we doorgereden naar Les Saintes Maries de la Mer. We hebben daar gestaan op plage Est, €8. Eerst 2 uur in de zon gezeten, vervolgens een wandeling over het strand gemaakt, waar allerlei onduidelijke werkzaamheden worden uitgevoerd in het kader van een of andere reconstructie.

In mei zullen we daar weer gaan staan tijdens de zigeunerprocessie.

Het dorp was nu uitgestorven, 's zomers kun je hier over de hoofden lopen.

Woensdag zijn we naar Sète gereden om eens wat poolshoogte te nemen. Er stond een flink aantal bestelbusjes en personenauto's te wachten totdat de boot Sète- Nador vertrok. Deze mogelijkheid bestaat sinds kort.

We hebben overnacht in Baladuc les Bains, zo'n 8 km. van Sète. Rustige camperplek, nu gratis omdat de voorzieningen afgesloten waren.

Donderdag waren we al vroeg in de haven, het werd hoe langer hoe drukker, Marokkanen met personenauto's, zo'n 70 campers, voornamelijk Frans.

Vlak achter ons stond een identieke Nederlandse Hymer als wij hebben.

Zowel de eigenaar, Frans heet die, als ik vergisten ons bijna een keer.

Het inschepen ging goed, millimeterwerk en ook nog achteruit. Iets voor 19.00 uur vertrokken, dat was prima.

Kennis gemaakt gisteravond met de eigenaar van de Hymer, Frans en José.

Zij reizen met schoonzuster en haar vriendin die in een VW LT 35 (nieuw model) inbouw rijden.

Leuke mensen, ook pensionado's die tot 10 maart in Marokko blijven.

  zicht op Tanger  

El jadida 14-01-2008

We zitten in de stromende regen in El Jadida, 460 km. van Tanger.

Vrijdagnacht een flinke wind meegemaakt op de boot . Daardoor weinig geslapen. De boot ging aardig op de hoge golven bonken,zodanig dat Everdien een beetje zeeziek werd. Ze heeft 2 pillen verdeeld over de avond ingenomen en na het avondeten ging het al beter.

De boot deed er veel langer over dan de 36 uur die er voor stond. Met ontschepen erbij stonden we om 13 uur (europese tijd) op de kade, waar we heel snel door de douane waren, omdat we alle papieren aan boord al hadden ingevuld. Na een vraag of we geen wapens hadden konden we doorrijden.

Bij de Marjane in Tanger hebben we vervolgens wat boodschappen gedaan, wijn voor zo’n € 3, andere producten voor lage prijzen oa. 12 sinaasappels voor 36 eurocent (3,75 dirham). Vlees en vleeswaren iets onder europees niveau.

Zaterdagnacht overnacht in Larache een soort zeer eenvoudige camperplek van Comanav, gratis.

Die van de Comarit is veel luxer.

Zondag zijn we doorgereden naar El Jadida, grotendeels via de Autoroute, niet al te duur.

Getankt voor nog geen 85 eurocent per liter.

Gisteren prachtig zonnig weer, 20 graden.

camping El Jadida

Nu zoals gezegd stromende regen, paar cm. water rondom de camper, één blubbertroep, de vraag is of we hier weg kunnen komen.

Er staan 3 emmers met wasgoed in de week, dus we zullen hier nog wel 2 nachten blijven, hopelijk gaat de zon weer schijnen, anders moeten we hier weggesleept worden. Maar voorlopig komt het nog met bakken uit de hemel.

De camping zal zo’n € 7,50 kosten. Brood is hier spotgoedkoop, 1,50 dirham voor een stokbroodje (14 cent).

We hebben in een Teleboutique een telefoonkaart voor 50 D. gekocht, toen we belden bleek het tegoed 105 D. ?

El Jadida heeft een oude ommuurde Portugese vesting, moeten we nog bezichtigen.

Gisteren wel over de brede boulevard gelopen.

El Jadida 15-01-2008

Gisterenmiddag naar de vissershaven gewandeld.

Daar heerste een enorme bedrijvigheid, van mensen, boten en meeuwen. Vis was er niet veel meer, daarvoor moet je in de ochtend zijn. Wel heel leuk om al dat gewirwar te zien. Er werden nog wel wat zwaardvissen geveild, grote vissen.

We zijn ook nog even de medina in geweest. Wel weer een verschil met de boulevard. Boulevard zag er een beetje westers uit, goed verzorgd. Jongelui modern gekleed over het algemeen, flirtend en al.

De medina even rommelig als op vorige reizen. Veel armoe, bedelaars, waterverkopers, 1 sigaretverkopers, mannen die bv. 1 troffel + stukje ijzerdraad te koop aanbieden.

We hebben een Portugese cisterne bezocht, dit is een ondergronds waterbassin. Mooi om te zien, het is een vierkante ruimte met 6 beuken met gewelven die steunen op 25 zuilen, en knap aangelegd

Morgen gaan we weer een stukje verder.

Vanmiddag zat hier al een camper vast. Morgen moeten wij hier nog van dit drassige veldje weg zien te rijden.

haven El Jadida

Safi 18-01-2008

We staan nu voor 2 nachten op de camping in Safi.

De camping in El Jadida is goed bevallen, hartelijke ontvangst en niet duur, zo’n €7 per nacht.

Hebben even vast gezeten in de blubber, uiteindelijk vervaarlijk slippend weggereden.

We zijn toen door een vruchtbare streek gereden, bloemkolen, wortelen, tomaten, uien, meloenen etc.

Ook werd er aan zoutwinning gedaan .

Je kon zien dat het hier ook flink geregend had, opgedroogde modderstromen op de weg.

We zijn vervolgens naar Oualidia gegaan, waar de camping gesloten bleek. Op meerdere plekken in het dorp kon overnacht worden, voor 15 Dh. Te betalen aan de gardien, die ook nog eens de wc leegde, 5 Dh. fooi gegeven.

Met wat geluk vind je een plekje met uitzicht over de Lagune in Oualidia

Overnacht in een woonwijk bij de lagune, met enige 10-tallen andere campers .

Het wemelde er van de vissers, op brommers met mandjes, die tong ,gamba’s, kreeften,krab, dorades etc. aan de man probeerden te brengen. Zee-egel geproefd, smaakte lekker.

vissersbootjes Oualidia

De golven spatten met enorme rollers tegen de rotsen op.

Op weg naar Safi nog naar vrij kampeer mogelijkheden gekeken. Oa in cap Beddouzi, maar stonden helemaal alleen daar met alras bedelende kinderen om ons heen.

De kustroute vanaf Oualidia is erg mooi, prachtige vergezichten over de Atlantische Oceaan.

We hebben trouwens getankt voor €0,65 per liter.

camping Safi

In Safi zie je ook duidelijk resten van het Portugese koloniale verleden, oa. een kasteel.

Gisteren en vandaag de medina bezocht, al flink de Marokkaanse sferen geproefd.

Safi staat bekend om zijn kleurrijke keramiek. Overal wordt dat in de overvolle winkeltjes te koop aangeboden. Wat opvalt is dat de verkopers niet opdringerig zijn.

Vanmiddag naar de pottenbakkerswijk geweest. We hebben daar een rondleiding gehad, om het hele proces te zien, wat overigens niet verschilde van de onze.

Alleen de pottenbakkers zitten met hun onderlichaam onder de grond te draaien.

Ook hebben we de oudste oven gezien, evenals de grootste tajine met een doorsnee van 5 meter. Deze wordt gebruikt bij de sardinefeesten.

Gisteren geen tv-ontvangst meer, tot in El Jadida alleen de commerciële zenders kunnen ontvangen.

 pottenbakker Safi

Essouaria 21-01 2008

We staan inmiddels op de boulevard in Essouaria voor nog geen €3,-, met gardien, en we hebben zeezicht met 2 eilandjes gratis erbij.

Het was een mooie kustroute van Safi richting Essouaria, met soms prachtige vergezichten over de oceaan.

We zijn in Ounara/Ounagha op een erg mooie camping gaan staan, erg schoon ook wbt sanitair. Verder mooie bomen zoals sinaasappel- en citroenbomen en ook bougainvilles.

We hebben er 2 nachten gestaan voor 180 Dh.

Gisteren zijn we naar Had Draâ geweest (had is zondag en draâ markt) waar één van de grootste weekmarkten in Zuid Marokko werd gehouden. We zijn er met de grand taxi naar toe gereden, 20 Dh. per keer.

Het was weer een geur- en kleurrijk geheel, met alleen maar mannen.

De markt bestond uit 2 gedeelten, het ene deel was een beestenmarkt waar oa kamelen, koeien,geiten ,schapen en ezels werden verhandeld. De verhandelde beesten werden soms bovenop het dak van de vrachtauto’s geladen, achter hekken, omdat de laadruimte al vol was. 5 Mannen konden een kameel in de laadbak tillen

Het andere deel was een markt waar je van alles kon kopen, van oude roestige spijkers tot manden die van oude autobanden waren gemaakt. En het krioelde er van de mannen.

Er waren ook 2 slangenbezweerders die een erg theatrale voorstelling gaven met oa. cobra’s. Nadat de ene man zich een paar maal tot bloedens toe in zijn voorhoofd had laten bijten waren de rapen bij de toeschouwers helemaal gaar en zijn we maar verder gelopen.

Omdat de camping zo’n 20 km van zee lag was het ook warmer, zo,n 25 graden.

Nu staan we dan in Essouaria.

Vanmorgen zijn we naar de vissershaven geweest en vervolgens naar de medina.

Essouaria is erg geliefd bij toeristen en dat kun je ook duidelijk zien aan de winkeltjes. Maar het blijft wel een kleurrijk geheel.

Ook heb je er nog een leuke groente en vissouk.

Tot onze en zijn verbazing liepen we Philip, die we kennen van Plage de Piemanson , een pétanquemaatje, tegen het lijf. Hij had met zijn vriendin al een rondreis door Marokko gemaakt en was nu alleen aan de kust aan het relaxen.

We hebben gegeten in één van de stalletjes bij de haven, tamelijk goedkoop . €22,- voor ieders 2 sardines, 2 langoustines en 2 dorades, met sla en brood erbij en ieder een flesje cola erbij inbegrepen.

winkeltje Essaouira

Imsouane 24-01-08

2 Dagen hebben we in Essouaria gestaan. Als je door het toeristisch gebeuren heenkijkt, is Ess. een leuk stadje. Brede straten in de medina, uniek voor Marokko. Gemoedelijke sfeer ook. Everdien heeft wat dingen gekocht oa. 2 kettingen en een prachtige tas. De kettingen bij een handelaar gekocht, die we ook in Had Draâ hadden ontmoet. We ontmoeten af en toe Nederlanders, leuk om ervaringen uit te wisselen. Jos Verwij, een van de redacteuren van het NKC blad heeft zijn NL sticker afgeplakt ivm de aangekondigde film van Wilders.

Ook zijn we Fransen, die we geholpen hebben toen hij met zijn camper vast zat In El Jadida, al 3 x tegengekomen.

vrij staan Imsouane

De camping in het vissersdorpje waar we nu staan, is gesloten. Daarom staan we nu vrij, samen met een 10-tal andere campers op een terrein waar ws. wel gebouwd zal gaan worden. Het is een mooie plek, zo’n 25 m. boven zee met zodoende een prachtig uitzicht over de surfers, die hier vooral ’s zomers massaal aanwezig zijn.

De vissersbootjes liggen hier op het droge, op een helling, waar ze mbv. van boomstammen op de wal getild worden.

Vlak bij ons zijn woningen aan het strand in de rotsen. Beetje armoedig, maar met prachtige kleuren.

Je ziet hier allerlei bloemen al in bloei staan, onderweg hierheen ook al bloeiende amandelbomen gezien

Tijdens de wandeling oa.een klapekster gefotografeerd. Verder zie je hier vogels die ik absoluut niet kan thuis brengen. Zoals een muisgrijs vogeltje, met zwarte kop en rode kraaloogjes.

Het is hier erg relaxed, zo af en toe lopen er schapen rondom de camper. Gisteren was het 23 graden, vandaag 22 met sluierbewolking.

In een restaurantje gegrilde vis gegeten, met brood, salade en een liter cola 120 Dh.

zuidelijke klapekster

Camping Atlantica park 27-01-08

We hebben 3 dagen in Imsouane gestaan. Iedere nacht waren er wel zo’n 10 á 15 andere campers. Een heerlijk rustig plekje. Ook nog de roodborsttapuit gefotografeerd.

Gisteren zijn we op deze mega overwintercamping aangekomen. Er staan wel zo’n 1000 campers vnl Fransen en Duitsers. Merkwaardig genoeg meer Zweden en Finnen dan Nederlanders. Er zijn hier allerlei faciliteiten, tot camperwash aan toe. Ook internet.

Ook de tegenstellingen wbt de detailhandel zijn hier groot’. Je hebt enkele Marjane supermarkten (van de Franse Auchan) met belachelijk veel personeel, je vraagt je af hoe die winst kunnen maken.

Verder natuurlijk de kleine winkeltjes in de souk, die vaak nog minder oppervlakte hebben dan wij in onze camper.

Wel meegemaakt dat de eigenaar niet te vinden was, maar na geroep verscheen hij dan omdat hij ergens tussen zijn waren lag te slapen. In Imsouane lag de eigenaar altijd te slapen of te luieren op een baal meel. Als ik dan brood wilde , wees hij pak het maar daar, om vervolgens moeizaam overeind te komen om af te rekenen.

zo sta je vrij en zo... Megacamping Atlantica Parc

Marokko is vergeven van de wilde honden en schurftige katten. Kan Marianne Tiemes zich daar niet even druk om maken? De honden trekken al snuffelend en neukend in groepen rond. Vooral ’s nachts is het een geblaf en gehuil als in een horrorfilm, maar ja dat hoort ook bij Marokko. Evenals de talrijke politiecontroles. Als je een stad of dorp in of uitrijdt, is er zo’n controle. Als toerist mag je wel doorrijden meestal, maar als inwoner hier word je altijd gecontroleerd. Boze tongen beweren dat de corrupte politie (corruptie is een groot probleem in Marokko), zo hun schamele salaris aanvullen, want er is altijd wel iets niet in orde met de auto of met de papieren, wat dan even “afgekocht “kan worden.

Het weer doet nog zijn best, gisteren zo’n 25 graden .

28-01-08

Gisteren hebben we José, Frans en de 2 dames ontmoet die we van de boot kennen. Ze bleken tegenover Jos en Irene Verwey te staan die we in Ounara ontmoet hebben. Dat was aanleiding tot het drinken van enige glazen wijn en een genoeglijke vooravond . We blijven hier nog een dag, omdat we niet zo geweldig slapen.(oa. neuralgie.)

Sinds gisterenavond hebben we ook weer tv. Ontvangst. Een Nederlander, die hier voor zo’n €325 een BP zonnepaneel heeft laten monteren, wees ons op de mogelijkheid om via het menu de LNB bij te stellen.

Hebben nu prima ontvangst.

Tiznit 30-01-2008

Na 3 dagen op de mega camping , waar de franse bejaarden geen rollators hebben maar quads, staan we sinds gisteren in Tiznit. Omdat de camping vol is staan we met veel andere campers op een braakliggend terrein bij een supermarkt.

gedoogplaats centrum Tiznit

Tiznit heeft weer een heel andere uitstraling dan we tot nu toe gezien hebben. Onderweg hierheen, na de gekte van de verkeersdrukte rondom Agadir, is het landschap al een beetje steenwoestijnachtig, weinig begroeiing .

Het stadje zelf heeft een aardig Afrikaans aandoende uitstraling. Dit komt doordat het uiterlijk van de mensen al behoorlijk donker gekleurd is, en de vrouwen met kleurige doeken omgeslagen lopen. Ook hebben sommige mannen hier een soort tulband om hun hoofd. Tiznit staat bekend om zijn zilversmeden, hun souk heeft vooraal sieraden met een hoog bling bling gehalte. Tiznit is ommuurd door een 5,5 km. lange muur, goeddeels opgetrokken uit leem.

bananenverkopers Tiznit

Er is hier een groot plein,waar morgen een 3- daags festival “carnaval”wordt gehouden. Vanmiddag hebben we daar op een terrasje heerlijke verse sinaasappelsap gedronken.

Bij het artisan atelier hebben we 2 ringen en een hanger (alles zilver) gekocht voor 260 Dh (€24,5)

 groente en fruit is over het algemeen van goede kwaliteit

Tatafraoute 02-02-2008

Eergisteren zijn we in Tafraoute aangekomen. Via een prachtige ,vrij smalle weg zijn we door de bergen naarTafraoute gereden. Onderweg prachtige panorama’s. Mooie bergen met in de valleien palmoases. Het is wel erg droog, in de winterperiode hoort hier in de Anti Atlas toch wat water door de riviertjes te stromen, maar nee hoor. Hoe dichter je bij Tafraoute kwam, hoe meer amandelbomen je zag die nu in bloei staan. De bloesem varieert in kleur van wit, lichtroze tot donkerroze.

foto vanaf de camping in Tafraout

Tafraoute ligt op 1200 m. hoogte Dat is ook te merken aan de temperatuur. Was het in Tiznit zo’n 27 graden, hier 21. En het koelt ’s nachts flink af. Tafraoute ligt in een keteldal. Er zijn hier prachtige rotsformaties, met soms grillige vormen. Als de zon ondergaat, zie je ze van kleur veranderen, oranje ,violet, donkerpaars, heel mooi. De rotsketen bestaat uit zandsteen en roze graniet.

kruidenwinkeltje Tafraoute

Hier woont de berberstam de Ameln. Ze zijn nogal ondernemend, veel kruideniers in Marokko en Europa komen uit deze omgeving. De vrouwen gaan gekleed in zwarte doeken, afgezet met een kleurige bies, veelal goudachtig.

Er worden hier babouches gemaakt, een soort slippers met een ronde neus, elders zie je ze met een punt neus.

Veel schoenmakers zie je hier bezig met hun handwerk.

We staan op een kleine camping, met wifi aansluiting (€ 5,50 per nacht). Harira kost hier 10 Dh..

Je kunt hier ook vrij staan in een soort palmenbos. Evenals in Tiznit, heb je hier ook vrijwel geen wilde honden, veel dunner bevolkt, veel minder te halen hier. Je kunt hier prachtig wandelen, gisteren naar Aday gelopen, foto’s van bloemen en vogels gemaakt , vogels niet zo gelukt, vliegensvlug. Hier in de bergen zie je een soort grijze marmotten of eekhoorns (brede platte staart). Lukt niet om ze te fotograferen.

Tafraoute

Tata 05-02-08

Uiteindelijk zijn we 4 dagen in Tafraoute gebleven. We hebben er heerlijke wandelingen gemaakt. Oa. door de bergen, zodat we een blik op de Ameln vallei hadden. En naar een berberdorpje dat mooi in de rotsen geïntegreerd was met de oude lemen huizen.

Van een vrouw , die onderweg was met een kan om water te halen uit een put, mochten we een foto maken. Als beloning gaven we haar 1 Dh. (0,9 cent) wat de gebruikelijke betaling is. De traditioneel geklede vrouw was dankbaar .

Toen werd ze gebeld op haar mobieltje………

Er staan hier ook prachtige grote huizen, een soort villa’s, die de ondernemende Ameln hebben laten bouwen.

Tafraoute is zeker de moeite waard om nog een keer te bezoeken.

camping Taski in Tafraout

Gisteren zijn we vertrokken. Het eerste stuk van de route, zo’n 100km. tot Igherm, was een smalle weg door een mooi, soms onherbergzaam landschap . Wel, zeker in het begin, veel bloeiende amandelbomen.

Nauwelijks verkeer, soms een half uur geen auto. Maar goed ook, want de weg is zo smal dat er maar 1 auto kan rijden, bij een tegenligger moet je de berm in. Maar een prachtige route!

We wilden, op weg naar de vallei des Dades en de Vallei du Drâa, via Taliouine rijden. Maar we hebben besloten om een omweg van zo’n 200km. te maken door de bergen. Dit klinkt misschien masochistisch, maar we hadden gelezen, dat deze route door een van de mooiste landschappen van Marokko voert.

En inderdaad, wat een schoonheid. Een soort streng landschap, met ‘geplooide’ bergen met grillige strepen in fantastische vormen (graancirkels verbleken hierbij). En een ongelooflijk kleurenpalet, aan de rechterkant zijn de bergen soms zwart, donkerpaars, dan weer lichtgroen. Links daarentegen oranje, roze en bruine tinten. Zelden zo iets moois gezien. En dan geen kip te bekennen, af en toe een dorpje in een palmoase. Ettelijke malen gestopt om een foto te maken.

bergen hebben weer andere kleuren dan op de andere foto

Nu staan we in Tata, camping Municipal (40 Dh, € 3,60), met smerig sanitair. Tata schijnt ’s zomers het heetste stadje van Marokko te zijn, het ligt in een palmoase. Nu zo’n 25 graden.

Er wonen hier berbers en bedoeïenen. Berbervrouwen dragen veelal een blauwe rok met zwarte sluier, bedoeïenen vrouwen gaan heel kleurrijk gekleed.

Berbervrouwen in Tata

En zo Afrikaans, veel negroïde mensen, je zit hier dan ook tegen de West Sahara aan.

De hoofdstraat van Tata is erg breed, met roze huizen, met onder een bogengalerij talloze winkeltjes.

Naast ons op de camping stonden, jawel, José en Frans, Harmke en Gerda, wat een leuk toeval. De wijn vloeide weer rijkelijk.

Ouarzazate 10-02-08

We zijn 2 dagen in Tata gebleven. De 2^e dag een wandeling gemaakt door het palmbos met zijn irrigatiesysteem.

Daarna zijn we via een goede weg naar Foum Zguid gereden door een steen woestijn. 136km. en 6 auto's en 1 camper tegengekomen in dit dunbevolkte gebied.

mooi gelegen, stoffige camping in Foum Zguid

Foum Zguid is een klein stadje, stoffig, maar wel leuk. Je ziet er erg veel jongeren op straat omdat hier een school voor voortgezet onderwijs is. Veel meisjes ook, allemaal met hoofddoekjes, want dat heb je wel hier in het zuiden.

Gelukkig maar dat er veel meisjes naar school gaan. Onderweg zie je vnl. vrouwen die werken, met grote takkenbossen op hun nek sjouwen of het land bewerken, terwijl je de mannen in het theehuis ziet zitten of onzichtbaar zijn.

Donderdag was er souk in Foum Zguid, daarom zijn we hier ook naar toegekomen. Heel sfeervol, Everdien heeft een amberstenen ketting gekocht. De Marokkanen hebben vooral belangstelling voor stalletjes (kleedje op de grond met de koopwaren) met voorwerpen van aluminium en vooral plastic, de vooruitgang dus…..

echtpaar in Foum Zguid

Ook hier veel negroïde mensen, afstammelingen van een stam die vanuit de Sahara in de oases zijn gaan wonen.

De vrouwen dragen zwarte geborduurde doeken, afgezet met kleurige balletjes.

We zijn door een steen woestijn richting Ouarzazate gereden, mooi landschap, en het was een redelijk goede weg met weinig verkeer, aan beide kanten gebergte.

In Tazenakht zijn we gestopt. Daar worden tapijten geweven, de wol wordt met saffraan oranje geverfd. De vrouwen hebben zich verenigd in coöperaties.

Je kunt er vrij staan op een plein bij het politieburo, hebben we niet gedaan, nogal kaal en sfeerloos.

We zijn doorgereden en op een kleine camping in Âït Benhaddou gaan staan, bij de kashba. En voor het eerst sinds de zee weer water in het riviertje. Dit is smeltwater wat uit de Hoge Atlas komt.

De kashba ligt mooi gelegen tegen een heuvel, met op de achtergrond de besneeuwde toppen van de Hoge Atlas.

Een heel fraaie kashba dus, die op de werelderfgoedlijst staat van de Unesco. Nu betekent een kashba een versterkt huis met een toren met kantelen, of met 4 zulke torens, terwijl een ksar een versterkt dorp is omgeven door stevige muren met torens op de hoeken. (begrippen worden ook wel door elkaar gebruikt) Ze zijn gebouwd van pisé, dat is stampaarde ,leem met stro.

We hebben door de ksar gewandeld, kleine straatjes, fraaie torens versierd met geometrische motieven.

Ouarzazate

Zaterdag zijn we naar Ouarzazate gereden omdat we de souk op zaterdag wilden bezoeken. Ouarzazate is een voormalige garnizoensstad die door de Fransen in 1926 gesticht is. De 1^e indruk is niet zo geweldig, een hele brede hoofdstraat met brede zijstraten. Maar achter deze facade gaat wel een verrassing schuil. Vlakbij de camping is het oude dorp, leuk met veel winkeltjes. Iets verderop ligt de kashba Taourirt. De ksar is nog helemaal bewoond. We zijn hier doorheen gewandeld. Vandaar zijn we door de medina gewandeld, die af en toe onder de ksar leek te zijn gebouwd, deels liepen we nl ondergronds.

'straatartiest' op de markt doet zijn kunstje

De souk op zondag was niet zo spectaculair als in Had Drâa, hier minder traditioneel, geen beesten, zowel mannen als vrouwen, veel 2^e hands kledij, groenten en heel veel plastic artikelen, de vooruitgang dus….

Maar wel een heerlijke chaos, en een lawaai niet normaal, maar er stonden dan ook een 10-tal luidsprekers, op hoge palen, tegen elkaar in te schreeuwen in een poging om goederen te verkopen.

onderweg naar de Dades Kloof

Imdiazen (Dadès kloof) 11-02-08

We staan nu op een kleine camping aan het eind van de Gorges du Dadès, helemaal alleen. Toen we vanochtend vertrokken uit Ouarzazate, zijn we eerst naar de weekmarkt in Skoura geweest. Deze was sfeervol en authentieker dan in Ouarzazate.

camping Dades Kloof

De weg door de vallei van de Dadès voerde langs 10-tallen vervallen kashba's, oases met palmbomen, erg veel bloeiende amandelbomen en merkwaardig genoeg ook een soort berkenbomen.

Toen we bij de kloof kwamen was het uitzicht adembenemend.

Rotsen met merkwaardige vormen, die apenvingers worden genoemd, inderdaad je had er niet zoveel fantasie voor nodig.

De bergen hadden verschillende kleuren, donkerrood, oker en lichtgroen/geel. In de dalen lagen de kashba's en de huizen hadden dezelfde kleuren als de rotsen. En de weg werd smaller en de wanden van de kloof hoger….

smalste stuk Dades Kloof

Eigenlijk zijn we per ongeluk door het nauwe stuk van de kloof gereden, ik wist niet dat we al zò ver waren. Het laatste stuk was eigenlijk te nauw en kon overstromen. Duizelingwekkend hoge wanden, uitgeslepen door de rivier de Dadès waaraan ook de camping ligt. En stijl! Af en toe in de 1^e versnelling omhoog.

Het is hier koud, 13 graden, bewolkt, boven op de bergen ligt sneeuw en het kan 'snachts vriezen. Maar mooi!

Trouwens, Everdien heeft weer een fraaie ketting op de kop getikt toen we gingen wandelen.

Er zijn zelfs een paar druppels regen gevallen.

 spectaculaire afdaling Dades Kloof

Tinerhir (bij de Todra kloof) 13-02-08

Na een koude nacht, zijn we dinsdag naar Tinerhir gereden, vlakbij de Todra kloof.

Gisteren tijdens een wandeling uitgenodigd door de eigenaar van een restaurantje, op de thee.

Hij vertelde dat het seizoen voor toerisme in maart begint, dat het nu nog te koud was, hetgeen we volmondig konden beamen.

Wat opvalt in Tinerhir is dat allerlei "behulpzame" mannen je proberen naar winkeltjes ed. te lokken op een vervelende opdringerige manier. Dit zijn we nog niet tegengekomen in Marokko dit jaar, vroeger wel.

aan de was in Tinerhir

Daar staat tegenover dat we een Marokkaan ontmoet hebben, die in Nederland heeft gewerkt. Omar nodigde ons uit op de thee en praatte vrijuit over politiek en religie, wat vrij uitzonderlijk is in Marokko in het openbaar.

Hij heeft ons uitgenodigd bij hem thuis in een dorpje, zo'n 30 km hiervandaan, wat we ws. wel doen, maar we willen eerst nog de Todra kloof bezichtigen.

De vrouwen hebben hier witte omslagdoeken om en de mannen hebben een blauwe of zwarte doek om en hoofd en onder de kin door gewikkeld.

Gisteren een zonnige dag, 17 graden, we zitten op zo'n 1400 m. hoogte.

Vanmiddag gaan we naar de voormalige joodse wijk, met een bijzondere architectuur, er zitten daar ook de zilversmeden, slik.

Morgen willen we dan de Todra kloof bezichtigen

camping Tinerhir

Todrakloof 16-02-08

We zijn een dag langer op de camping gebleven, omdat het donderdagochtend geregend heeft en het overal een modderpoel was.

Gisterenochtend zijn we naar de Todra kloof geweest. Indrukwekkend hoge wanden, zeer steil, 300 meter hoog.

Het riviertje de Todra heeft zich ontelbare jarenlang een weg geslepen door het kalksteen gebergte.

Nu staan we helemaal alleen op een kleine camping bij de Todra kloof.

Fladderende vlinders, kwinkelerende vogels (bulbuul?), rustiek ruisend watertje, wuivende palmbladeren, een zweem van sluierbewolking in het zwerk, een briesje dat onze wangen streelt: zo kan die wel weer, maar het is hier paradijselijk.

Aan de ene kant van ons, op 50 m. afstand een loodrechte stijle bergwand, voor ons de Todra, die 3 m. onder de camper langs stroomt. En dan aan de andere oever van het riviertje begint een enorm palmenbos dat 12 km. doorloopt tot Tinerhir. En naast de camper een terrasje voor ons alleen, boven het water. Tot nu toe het mooiste plekje in het binnenland en dat wil wat zeggen.

camping bij Todra  Kloof

Ook hier langs de weg het fenomeen dat we in heel Marokko zijn tegengekomen: hangende of liggende mensen langs de kant van de weg, tegen een muur ,boom, of zo maar. Ook in de dorpen en steden hetzelfde beeld, waarbij de vrouwen meer op de hurken zitten en het de mannen zijn die naast zitten/hangen, ook languit op de grond liggen. En dan niet tijdens de siësta of zo, maar de hele dag door alsof één of ander geheimzinnig collectief vermoeidheidssyndroom Marokko getroffen heeft. Wij hebben er nog geen last van, hoewel we vandaag van plan zijn om na een wandeling door het palmbos, in de zon te gaan lezen, op “ons” terras.

Taliouine 18-02-08

Omdat het gisterennacht regende en het ’s morgens bleef doorregenen (dat heb je met zo’n hoge luchtdrukrecord boven Nederland) zijn we vertrokken. Helaas konden we door de nevel en de regen de besneeuwde toppen van de Hoge Atlas niet zien.

Toen we Ouarzazate naderden begon het nog harder te regenen. Tussen Oarzazate en Tazanakht ontstonden in de eerst nog droge beddingen, talrijke kolkende riviertjes en soms prachtige watervallen die langs de steile bergwanden naar beneden kletterden.

water stroomt over de weg

 Omdat de waterstroom niet gereguleerd is, stroomde het water, de riviertjes dus, over de weg op sommige laaggelegen plekken. Zo’n 30 x moesten we zodoende door het water rijden. Wel een beetje link, want door het wild stromende water slaan er geregeld stukken weg weg en door het water zie je niet waar je rijdt. Maar alles is gelukkig goed gegaan, wel rijden we nu in een bruinrode camper zodat we net als de lemen huizen aardig samensmelten met het landschap. Nu moet je op de kleinere , zgn. one way lanes, normaal al de gaten zien te ontwijken, door de regen brokkelen de asfaltranden van de gaten af en worden ze groter. En bij een tegenligger moet je met je rechterwiel van de weg af, de rode modder in. Maar als je niet te hard rijdt, valt het wel mee en het kolkende modderwater is heel mooi om te zien.

We hebben 325 km. gereden van de Todra kloof naar Taliouine.

We staan op een mooie camping met een prachtig uitzicht op het plooigebergte van de Jebel Siroua, en dat voor €3,25 (zonder stroom). Ook lekker gegeten , soep, brochettes+frites, toetje voor €5,40 pp.

Het heeft hier wel geregend, maar niet zoveel en overvloedig als onderweg. Volgens de campingeigenaar is dit de eerste regen in meer dan 1 jaar.

Zaterdagmiddag (eergisteren) een mooie wandeling door het palmbos, bij de Todra kloof, gemaakt, onder leiding van een gids, een jongen die het alleraardigst deed. Zo weten we dat niet alleen de amandelbomen bloeien, maar ook de perzik- en abrikozenbomen.

Hij heeft ons rondgeleid door een vervallen kashba, met een ingestorte moskee, waar op de plaats waar ooit de imam predikte, nu op de muur gekalkt stond ( in het Frans) : neuken voor 5 Dirham, wat niet alleen erg goedkoop is maar ook zeer blasfemisch. En ze gaan toch al zo ogenschijnlijk verwrongen om met seksualiteit hier, maar daarin is Marokko niet uniek in de wereld.

detail kashba El Glauoi

Vanmiddag een wandeling gemaakt naar de vervallen kashba van El Glaoui hier in Taliouine. El Glaoui was ooit Pasja van Marrakech en heerser over een groot deel van de Hoge Atlas.

Er wonen nog enkele families in de kasbah , die ondanks zijn vervallen staat nog wel iets van de vroegere grandeur uitstraalt.

Taliouine is het centrum van de saffraanteelt. Er is een vrouwencoöperatie die zich bezig houdt met de oogst en verwerking van de saffraan. Naast dat het een specerij is, wordt saffraan ook gebruikt als geneesmiddel (tegen kiespijn en krampen), kleurstof en seksueel lustopwekkend middel. Bleek ik het toch misschien nodig te hebben, waarover later meer.

We zijn met een collectievetaxi (grand taxi, petit taxi’s rijden ìn de steden) naar de camping gereden.

Omdat je er met z’n 7’n inzit, is het meteen een leuke manier om met de medepassagiers te kletsen, die een gezonde nieuwsgierigheid (belangstelling) aan de dag leggen.

Taroudant 20-02-08

Gisterochtend om half zes wakker geworden door de regen en met een opgezwollen kaak. Niet gekozen voor de saffraan (je dacht misschien dat ik het als kleurstof nodig zou hebben, maar dat lag wat voor de hand) maar voor een tandarts die 120 km. verder opwoont in Taroudant. Nu wilden we toch al daarnaar toe, dus…..

Vooroorlogse apparatuur (à la wijlen tandarts Botje), maar de röntgenfoto wees uit dat ik een tandvleesontsteking had. Penicilline en en mondspoelmiddel (niet op basis van saffraan, maar lydocaïne een zusje van de coke) gekregen. Tandarts kostte €4,50 en de medicijnen €12,-, it could have been worse.

We staan op een bewaakte parkeerplaats (€1, 80 per nacht) tegen de oude stadsmuur hier in Taroudant, samen met zo’n 25 andere campers. 200 Meter verderop staan er nog eens ruim 80, vnl Fransen, en enkele Duitser.

Het is hier een leuke levendige stad, pittoresk ook, omgeven door indrukwekkende okerkleurige muren.

Er is hier een Arabische souk, die vrij rustig is met kleine straatjes deels door vlechtwerk beschaduwd en een sfeervol vierkant pleintje, en een berbersouk die breder en drukker is.Taroudant heeft leuke winkeltjes, uitnodigende maar niet opdringerige winkeliers. (special price foorrrrr joe, of course we are special people etc) Zo kun je al lachend flink afdingen en heeft Everdien een armband en ik een ring gescoord.

Er zijn hier ook 2 pleinen, erg leuk om hier de friemelende massa gade te slaan onder het genot van een gekoeld glas jus d’orange (€0,27 per glas) te kopen bij een van de stalletjes.

De vrouwen dragen hier veelal indigoblauwe gewaden, met een zwarte gezichtssluier

We zitten nu weer zo’n 80 km. van de kust, ter hoogte van Agadir en het klimaat is hier veel milder. We hebben de zomerdekbedden weer over. We hebben de afgelopen 10 dagen een paar maal fikse regen gehad in het oosten in de bergen, naast stralend weer met 17 graden. Het is hier prachtig weer, zo warm dat we morgen maar richting zee gaan (gisteren om 17.30 nog 26 graden). Er zijn honderden gierzwaluwen in de lucht.

Marokko is bezaaid met plastic zakken. Alles wat je koopt wordt hier in plastic ( veelal zwarte) zakken gedaan, die je vervolgens overal terugvindt in grote getale. Naast dat ze overal, in de stad en op het land liggen, wapperen ze ook als vreemde vruchten aan bomen en struiken. Omdat je af en toe kleine wervelwinden hebt, stijgen ze als ballonnen hoog op en vindt je ze tot op grote hoogte in de bergen.

Taroudant 21-02-08

Omdat hier een prettige sfeer heerst hebben we besloten om nog een dag te blijven. Veel mensen groeten je, heten je welkom of vragen uit welk land je komt . Nu heb je dat in heel Marokko wel, maar toch niet in die mate zoals het hier gebeurt. Natuurlijk heb je hier ook de nodige kinderen die schooien om een dirham, een snoepje is niet goed genoeg meer. Als toerist moet je oppassen dat je geen generatie van bedelaars kweekt. Omdat er nog aardig wat armoede heerst, wordt er overal in Marokko gebedeld. Één keer per dag geven we een dirham, Marokkanen doen dit zelf ook, het is één van de 5 zuilen van de islam.

plein in Taroudant

Gistermiddag zijn we naar de leerlooierijen geweest. Ondanks de stank, altijd weer interessant om te zien hoe de huiden verwerkt worden. Eerst worden ze van de vacht ontdaan, vervolgens in diverse baden gedompeld . Eerst in de duivenpoep, dan in de kalk,vervogens in oplossing van de bast van granaatappel of mimosa, dan worden ze als het een lap leer is, geverfd. De looiers staan hierbij tot hun knieën in de drek, tegenwoordig wel met laarzen aan. Rondom de baden zijn de winkeltjes, waar allerlei lederwaren, huiden en bont verkocht wordt. Hier een gevlochten riem en een mouwloos leren vest met veel zakken voor weinig geld gekocht. Toen Everdien opmerkte dat ik wel Crocedile Dundy leek,gaf dat wel een enorme domper op de feestvreugde. (in een poging tot vergoelijking bood ze nog wel aan, als ze een aanval van huisvlijt zou krijgen, er Hell’s Angels op de achterkant te willen borduren).

Was het gisteren onbewolkt stralend weer met 29 graden, vandaag regent het, 20 graden Maar overal prachtig bloeiende bloemen, bomen en struiken. Sommige sinaasappelbomen bloeien met witte bloempjes terwijl de sinaasappels er nog aan zitten.

 Je hebt hier bougainvilles in 4 kleuren, paars, rood , wit en oranje.

Naast grote groepen gierzwaluwen gisteren ook 2x een grote groep ooievaars zien cirkelen, meer dan 50 en 70 stuks, ws. verder op weg naar het noorden . Vlakbij in een paar palmbomen 5 ooievaarsnesten, met al een paar dagen paartjes erop. Af en toe vliegt er eentje rond met een tak in de bek.

Aglou plage 24-02-08

Na de overnachting in Tiznit,ivm harde wind, zijn we gisteren in Aglou Plage aangekomen. We zijn niet op de camping gaan staan, maar op een verharde plaats, met prachtig uitzicht over de rollers van de Alantische Oceaan. Rechts voor ons ligt het graf van een Marabout, een vierkant wit huisje met ronde koepel, waar een heilige man begraven ligt. Vooral vrouwen bezoeken zo’n graf om genezing te zoeken, ze hoeven zich dan niet uit te kleden voor een dokter. Achter de Marabout ligt de moskee van dit piepkleine dorp. De geluidsinstallatie is defect, het is zo’n 50 m. bij ons vandaan, dus we worden om half zes, zes uur niet gewekt door de oproep tot gebed. Op bijna ieder plekje in Marokko kun je de zeer versterkte oproep van de Iman wel horen, als een religieuze sirene.

De plek waar we nu staan , (€2,70) behoort toe aan een hotel, waar we water kunnen halen en na 20.00 uur de wc. cassette kunnen legen. We blijven hier zeker een paar dagen staan, je kunt hier mooie strandwandelingen maken. We willen nog wel naar Marrakech, Fes, Chefchauèn, om nog maar eens wat wensen te noemen. Dat doen we dan volgend jaar dan maar (misschien wel naar Marrakech), we gaan nu wat langer op 1 plaats staan de komende weken. Het reizen bevalt ons prima, maar als ik autorijd dan krijg ik altijd veel meer last van neuralgie, wist dit wel, dus genoeg medicijnen bij ons.

Wat trouwens opviel in Taroudant, was dat we een paar keer per dag stomdronken mannen tegenkwamen. Ook 2x volwassen, zelfs oudere lijmsnuivers tegengekomen. Nu weten we wel dat er in de sloppenwijken door kansloze (jonge) jongeren lijm wordt gesnoven, zoals in veel grote steden in zgn. ontwikkelingslanden, maar ouderen dat is nieuw voor ons. Af en toe lees je hier in de krant dat er jongeren worden opgepakt onder invloed van één of andere poor man’s drug, we weten niet om welke stoffen dat gaat want er worden Arabische namen gebruikt.

Aan de berichtgeving in de kranten kun je aflezen dat de democratisering in Marokko, sinds de nieuwe koning Mohammed VI, hoe langer hoe meer vorm begint te krijgen. Een paar dagen geleden werden er enkele mannen opgepakt die er van werden verdacht leiders te zijn van een fundamentalistische organisatie. Zowel in de Libération als in de l’Ópinion werd daar genuanceerd over bericht in de trant van: let wel ze zijn slechts verdacht, geen schuldigen.

Aglou Plage 25-02-08

Gisteren was het een beetje de dag der ontmoetingen. We hadden in 2 weken in het oosten geen Nederlanders meer ontmoet. Eergisteren in Tiznit pas weer, de man begon openhartig over de echtelijk ruzies in de camper te praten, meer ongegeneerd dan openhartig eigenlijk. De volgende ochtend vertrokken ze zonder te groeten…….. Nu staan hier overdag zo’n 8 campers , waarvan 3 Nederlandse, wel bijzonder. In één ervan een echtpaar iets ouder dan wij, die al 5 jaar in Marokko komen. De andere camper is van een jong Nederlands echtpaar die met 3 kinderen, 9,7,4 jaar, 7 maanden door Marokko reizen. De kinderen geven ze zelf onderwijs. Het grappige is, dat ik vanuit de “wificamping” in Tafraoute een berichtje op het Camperforum had gezet, zoiets van : Marokko, camperparadijs. Hierop werd instemmend gereageerd door een ander forumlid vanuit Marokko en jawel hoor, die staat dus met vrouw en kinderen naast ons.

Marabout Aglou Plage

Toen we een strandwandeling maakten, werden we aangesproken door een groepje 30’rs , die ons uitnodigden op de thee. Één van hen , Said, bleek een 32 jarige leraar Engels te zijn. Hoewel toch wel streng gelovig bleek hij er redelijk verlichte opvattingen op na te houden. Over een breed scala van maatschappelijk onderwerpen gepraat zoals democratie, armoede, positie van de vrouw,psychiatrie, geloof, waarbij er dan wel een kloof blijft tussen onze wederzijdse meningen, ideeën, opvattingen of hoe je grotendeels cultureel bepaald gedachtegoed ook noemen wilt. Hij bracht op het eind ook nog te film van Wilders ter sprake, waarbij het voor hem niet te begrijpen is, ondanks zij respect voor de vrijheid van pers etc., dat de Nederlandse regering geen grenzen stelt. Ook zei hij dat we toch wat voorzichtig moesten zijn als de film zou verschijnen, niet iedereen kan genuanceerd denken, laat staan handelen.

Aglou plage 27-02-08

Eergisteren een strandwandeling gemaakt naar visserswoningen die in de rotsen zijn uitgehouwen. Ze zijn zo’n 15 m. diep, de lengte van de hengels. Gisteren de andere kant op gewandeld, kilometers lang kom je niemand tegen. Op een gegeven moment kom je bij lage rotsen die bij hoog water gedeeltelijk in de oceaan verdwijnen. Ze zijn van roze graniet.

Het dorp hier bestaat uit nog geen 100 woningen, waarvan er nog maaar een paar oude visserswoningen zijn. Voor de rest zijn het grote, fantasierijk gebouwde villa’s, met mooie kleuren. Ze blijken de 2^e woning te zijn van rijke Europeanen. Dat zal wel de reden zijn dat het strand en de omgeving on-Marokkaans schoon gehouden worden. Veel vuilnisbakken, die elke dag geleegd worden. De grondprijs is hier meer dan vertienvoudigd , hoorden we van de aimabele eigenaar van een piepklein restaurantje, waar je voor 2 personen €5,40 betaald voor tagine met kip en 5 verschillende soorten groenten. Het is nu 25 graden, overal bloeien nu bloemen, hier aan zee weer andere soorten natuurlijk dan in het binnenland.

Aglou plage 1-03-08

We staan hier nu een week, het blijft heerlijk weer. We maken strandwandelingen, je vindt hier de mooiste stenen. Verder lezen en luieren we wat en kletsen wat met “onze buren”, een Nederlands echtpaar van onze leeftijd. We hadden besloten om via Agadir naar Marrakech te gaan, maar wachten even af ivm. de film van Wilders. We zijn wat onzeker over de mogelijke gevolgen als de film verschijnt. Paranoia strikes deep, maar als Nederland verliest van Duitsland tijdens de finale van het wereldkampioenschap voetballen, kun je ook maar beter niet met een Duits nummerbord door Nederland rijden. We kunnen hier ook geen Marokkaanse kranten kopen om over de eventuele berichtgeving te lezen. Daarom gaan we overmorgen, naar Agadir, naar de mega bejaardencamping, om ons wat nader te informeren. Als de film voorlopig nog niet verschijnt, kunnen we wel naar Marrakech.

 rotsen van roze graniet

Sidi Kaouki 07-03-08

Na 10 dagen Aglou Plage zijn we dinsdag naar de mega camping ten noorden van Agadir gegaan om oa. de was te doen. We hebben besloten om niet naar Marrakech te gaan, het is toch weer een paar honderd kilometer extra. Doen we volgend jaar wel. In plaats daarvan zijn we naar Sidi Kaouki gegaan, iets ten zuiden van Essouiaria. We staan op een camperplek (€2,70) die aan een Fransman toebehoort. Er is hier een wc/douche en het water wordt opgepompt met behulp van een generator.

camperplaats Sidi Kaouki

 Het is hier ruig terrein, er grazen koeien, kamelen, schapen en geiten tussen de campers door. Ook de nodige wilde honden trouwens. Gisteren woei er een harde aflandige wind, waardoor het 29 graden was. Vandaag opnieuw een harde wind, maar meer parallel aan de oceaan waardoor het 24 graden is. Er staan hier trouwens de nodige windmolens, als dat maar geen slecht voorteken is. Er zijn hier kanaries ( de stamsoort van de kooikanarie) , zilverreigers, verder tijdens een wandeling een hop gezien en een zwarte reiger. Behalve de wind is er nog iets wat wat minder is: er is kennelijk een zware concurrentieslag gaande tussen plaatselijke bakkers waar wij het slachtoffer van worden. Er is een bakker op een ezel en een jongetje van een jaar of 10 op de fiets, die in hun strijd om de klandizie elkaar voor willen zijn om brood te leveren. Gisteren won het jongetje het door om 7 uur aan de camper te kloppen. Vanochtend kwam de bakker op de ezel om 6.45 uur, het moet toch niet gekker worden.

De reis van Agadir naar Sidi Kaouki voerde door licht bergachtig landschap, met als enige begroeiing arganbomen. Die bomen schijnen nergens ter wereld voor te komen, alleen in deze streek van Marokko. Van de pitten van de vruchten, die lijken op gele olijven, wordt arganolie gemaakt, veelal in vrouwencoöperaties. 1 liter kost €9 en smaakt heerlijk nootachtig. Een grappig gezicht is dat geiten in de bomen klimmen omdat die gek zijn op de jonge blaadjes (oude bok-groen blaadje). Sidi Kaouki is een gehucht met evenveel huizen als restaurantjes. ’s Zomers zal het hier wel druk zijn,vanwege de prachtige stranden, nu hangen er enkel wat hippies rond.

Ounara 10-03-08

Gisteren vroeg vertrokken uit Sidi Kaouki. Ondanks de prachtige plek te veel minpunten. De erg vroege bakkers, de blaffende huilende honden ’s nachts. Maar vooral de wind! Een soort mistral, die hier de Taros heet. Je weet niet waar je moet zitten. Binnen is het te warm, overdag in de luwte van nde camper waait de wind er nog wervelend omheen. Bovendien voert de wind ook nog heel fijn zwart stofzand mee, komt door de kieren in de camper, zelf zie je eruit alsof je in de steenkoolmijnen werkt. Maar alles heeft toch weer tot een positieve, om niet te spreken van een uiterst positieve beslissing geleid. We hebben de kaart nog eens goed bestudeerd en de dagen die we nog in Marokko zijn op een rijtje gezet (22 maart gaat de boot) en ja hoor: we gaan naar Marrakech! In 1972 voor het eerst, toen een soort magical mystery tour, 10 jaar geleden weer en even fascinerend.

bloeiende mimosa

 Maar eerst even uitrusten op deze prachtige camping 25 km. van Essouaira, met zijn bloeiende mimosa , bougainville, heerlijk ruikende sinaasappelbloesem en hagen van hibiscus.

Marrakech 12-03-08

Via een niet al te boeiend landschap, maar wel een goede weg, gisteren in Marrakech gekomen. Onderweg heel veel kleine schaapskuddes, hooguit 10 schapen.

 We staan op een nieuwe camping (€6,30) 12 km van Marrakech, dus met de grand taxi er naar toe. Je kunt ook midden in de stad staan op een bewaakte parking bij de Koutoubia moskee, maar aan gezien dat het nu om 14.00 al 31 graden is, voor de camping gekozen.

Marrakech 13-03-08

Gisterenmiddag de warme stad ingegaan. Er zijn hier de nodige bezienswaardigheden, maar aangezien we al veel bezocht hebben 10 jaar geleden, eerst maar rondneuzen in de souks. Marrakech is wel veranderd. Veel nieuwbouwwijken zijn en worden er bijgebouwd. En heel veel verkeer , heel hectisch In de souks, waar je eerst moest uitwijken voor de ezelkarren, moet je nu oppassen voor scooters en brommers.

muziekgroepje Jamaa el Fna

Het Jamaa El Fna plein, het bruisende hart van Marrakech, is wat gestileerd met geld van de Unesco, waardoor je geen bonte “vodden”luifels meer rondom de winkeltjes en restaurantjes hebt , maar uniforme luifels in dezelfde kleur groen. Maar het is nog steeds een totaaltheater, een rariteitenkabinet, met verhalenvertellers, slangenbezweerders, zang- en dansgroepjes, kunstenmakers, schoenenpoetsers, luidruchtige vrouwelijke hennatatoeëerders, mannen met aapjes, zieners en waarzeggers, kleurrijke waterdragers, verkopers van geneeskrachtige en lustopwekkende kruiden en drankjes. Niet verkeerd, als het gekrioel te veel wordt, om dan even met een glas gekoeld sinaasappelsap dit vanaf een dakterras, met op de achtergrond de besneeuwde toppen van de Atlas, gade te slaan. Tegen de avond verandert dit openluchttheater in een openluchtrestaurant met allerlei kraampjes, die in een mum van tijd worden opgebouwd, en waar je dan soep, geitenkop of gefrituurde vis kunt kopen.

de eettentjes zijn al opgezet, het houtskool brandt

Wat ons hier opviel, meer dan in andere steden, was het aantal vrij jonge “baarden”, fundis, met op hun hoofd een soort gehaakte wittte katoenen mutsjes.

Marrakech 14-03-08

Gisteren naar het palais Bahia geweest. Dit paleis is eind 19^e eeuw gebouwd en ligt midden in de stad. Het is eigenlijk uit meerdere huizen samengesteld en beslaat 8 ha. Het paleis bevat erg mooi gedecoreerde kamers. Er is veel cederhout, marmer, en prachtig stucwerk gebruikt. Er zijn fraai betegelde vloeren, marmeren patio’s, beschilderde cederhouten plafonds, gedecoreerde deuren, kortom Marokkaanse kunst ten top.

Palais Bahia

Op 8 maart heeft er in de Volkskrant een column gestaan van Fouad Bouali, die erg kritisch was over het Jemaa El Fna plein. Zo zouden er pedofielen kinderen oppikken/aangeboden krijgen. Wij hebben niets gezien wat daar maar op leek. Dat er aapjes aan kettingen rondlopen klopt. Mannen proberen je de aapjes een poot te laten geven voor een paar Dirham. Verder zie je, naast de nodige westerse toeristen, toch vnl. de autochtone bevolking, die zich hier komen vermaken of om te eten. Hoe ze in Marokko over het algemeen met dieren omgaan is niet bepaald fraai te noemen, weerzinwekkend soms. Het schrijnendste wat wij gezien hebben, was dat in Tenerhir schapen van zo’n 3 meter hoogte van een vrachtauto werden gegooid, met gebroken poten als gevolg. Langzaam komt er ook hier wat verzet tegen de dierenmishandeling evenals er mensen zijn die opkomen voor een beter milieu. Gisteren was het 32 graden en wij reden om 18.00 uur terug met de grand taxi naar de campingdoor een smog, waarvoor ze in Europa het verkeer onmiddellijk zouden stil leggen.

ingang moskee

Marrakech 15-03-08

We hebben gisteren door de souks gedwaald. Ze zijn in de loop der jaren veel meer op toeristen gericht geraakt. Maar er is nog genoeg te genieten. Je vindt er allerlei vormen van Marokkaanse ambachtskunst.

 De soeks zijn nog redelijk koel omdat ze met rietmatten overdekt zijn. We zijn oa. naar de souks des forgerons geweest, waar siersmeden met hun kunstzinnige arbeid bezig zijn. In smalle rokerige steegjes vervaardigen ze in kleine hokjes hun producten. Ook hebben we nog een koubba(graf van een vereerd persoon gezien) uit de 12^e eeuw, met een onderwaterbassin, waarvan via ondergrondse leidingen water naar diverse fonteinen in de stad liepen.

Souk van de ijzersmeden

 Het was erg warm, 34 graden . Toen we om een uur of 5 wat zaten te drinken vond Everdien de lucht toch wel een merkwaardige lichtbruine kleur krijgen. Dat had ze nou niet moeten zeggen want het begon meteen te stormen. Het zicht was nog een paar honderd meter, het was dus meer een stof- dan een zandstorm, talloze plastic zakken in de lucht. Hals over kop met de taxi terug, maar gelukkig hadden buren onze luifel ingedraaid en de ramen gesloten , zodat er niet al te veel stofzand naar binnen was gewaaid.

Moulay Bousselham 19-03-08

Ondanks het feit dat Marrakech veel meer op toeristen gericht is geworden en de winkeltjes in de souks wat veel van hetzelfde te bieden hebben, is het nog steeds de moeite van een bezoek waard.

We zijn gisteren via de tolweg bijna 500 km noordelijker gereden, we willen de laatste dagen nog aan zee staan. Onderweg was het een genot om heel veel bloemen te zien bloeien, afwisselend rode, gele, witte en paarse velden, soorten die wij niet kennen behalve de klaproos. We zijn nu in Moulay Bousselham, zo’n 100km. onder Tanger. De camping is gelegen aan het bedrijvige vissershaventje van Moulay Bousselham en aan de lagune van Merdja Zerga. We staan 5 meter van het water.

 De lagune is een vogelreservaat waar duizenden vogels overwinteren. Er zijn hier 119 soorten waargenomen, waaronder hele zeldzame zoals de purperreiger en de marmereend, maar ook de toeristen vogel bij uitstek, de roze flamingo komen hier in grote getale voor. Vanochtend veel putters (distelvink) bij de camper. Ook zijn hier veel soorten meeuwen en de Marokkaanse aalscholver. Ook de planten en bloemen zijn hier rijk vertegenwoordigd: maar liefst 167 soorten uit 48 families. Rondom de camper bloeien een soort gele Spaanse margrieten, blauwe irissen en veel bloeiende mimosabomen. Het weer is hier weel heel anders dan in Marrakech, waar we over het algemeen zonnig weer met sluierbewolking hadden en temperaturen van 30 graden of meer, hier is het 18 graden en het is beginnen te regenen.

Moulay Bousselham

 Onderweg zagen we heel veel 4 wheel drives vol met reclame, die naar het zuiden reden. ’s Avonds zagen we op de Marokkaanse tv. dat dit Aïcha, rally des gazelles was, een tocht door de woestijn door vrouwen. Elke avond zal hier verslag van worden gedaan. Er is toch tamelijk veel aandacht voor vrouwenzaken. Zo is er een paar keer verslag gedaan van vrouwenvoetbal, en er werd een keer uitgebreid verslag gedaan van een bijeenkomst over vrouwen en literatuur.

Moulay Bousselham 20-03-08

Er heeft een weersomslag plaats gehad. Er valt af en toe een onweersbui en het is 19 graden en veel wind ,dus goed weer voor de kite surfers. Volgens de krant is het de afgelopen periode in sommige streken van Marokko 12 graden te warm geweest. Het noorden van Marokko is niet zo droog, dus is er veel land- en tuinbouw hier. Erg veel verschillende soorten groenten en momenteel is het aardbeientijd.

haventje Moulay Boussseham

Omdat hier een natuurgebied is (vogelreservaat) wordt er hier niet overal gebouwd aan de kust. Met name, althans wat wij gezien hebben, tussen Essouira en Aglou Plage wordt erg veel gebouwd, zoals hotels, appartementen, golfresorts. Dit omdat Marokko mikt op toerisme als belangrijke inkomstenbron, men wil 10 miljoen bezoekers in 2010. Naast de landbouw (droogte!) en de visserij is toerisme nu al een voorname inkomstenbron. De enige delfstof is fosfaat, daar is minder vraag naar in de wereld ivm. ecologische ontwikkelingen.

Marrakech Express 23-03-08

We zijn gisteren met een uur vertraging vertrokken, omdat een blonde dame, waarvan de auto bij de douane volkomen binnenstebuiten werd gekeerd, helemaal door het lint ging. Het is aardig winderig, vannacht slecht geslapen door het geslinger. We zitten op en andere boot, met dezelfde naam , dan op de heenreis. Vorige week heeft de oude boot het begeven, de motor althans , midden op zee ter hoogte van Barcelona. 17 Uur heeft men rondgedobberd, een helikopter kwam water brengen, voordat men naar Barcelona werd gesleept, waar de passagiers hun geld terugkregen en maar moesten zien hoe ze in Frankrijk kwamen.

camperplaats Larache

Na het onweer van donderdagochtend was het ‘s middags weer zonnig. ‘s Avonds hebben we een gefrituurde visschotel gegeten, met 6 soorten vis, €4,50 per schotel. Vrijdag zijn wij naar de camperplek in Larache gereden, prachtig weer, 22 graden . De camperplek is van de bootmaatschappij en is op een grasland met erg veel soorten bloemen. Everdien heeft er veel foto’s van gemaakt. We waren zaterdag ruim op tijd bij de boot en omdat we toch moesten wachten op de inscheping, hebben we in de haven nog een garnalenschotel gegeten. We weten dat het weer in Europa winterse trekken heeft, dus we zitten niet te springen om naar huis te gaan.

Warnsveld 26-03-08

Beetje vreemd, maar we zijn weer thuis.

Maandag hebben we storm gehad, waardoor de boot aardig op de golven te keer ging. Ongeveer 1/3 van de passagiers verscheen niet aan tafel, kan aan het slechte eten liggen, maar er waren flink wat mensen zeeziek. De boot had 9 uur vertraging bij aankomst in Sète.

 Everdien kijkt enigzins weemoedig terug op de heerlijke reis

We hebben overnacht op de camperplek in Balladuc les Bains, samen met zo’n 25 andere campers, waarvan de meeste ook van de boot kwamen. De volgende dag zijn we tegen ons oorspronkelijk plan toch maar naar het noorden gereden. Ook in Frankrijk was het koud. We wilden naar Plage de Piemanson voor een week, maar de weersvooruitzichten waren ook slecht, dus 750 km gereden naar de camperplek in Millery, stonden met 9 campers, 5 nationaliteiten, wel grappig. Vanmorgen door de besneeuwde Ardennen gereden, volgens de radio lag er 25 tot 45 cm sneeuw. Het sneeuwde nog wat, maar de weg was goed bereidbaar. Evaluatie van de reis? Volgend jaar weer!!!!!!!