Toen begon een een van de mooiste routes die we dit jaar gereden hebben, een ritvan zo’n 50km naar Telouet, het grootste deel boven een riviertje die in een prachtig dal, soms door een kloof onder ons stroomde. We zijn menigmaal gestopt om foto’s te maken, vogelgezang klonk vanuit de diepte uit de struiken en bomen langs de rivier. Het was een schitterend bergachtig landschap met wisselende kleuren van de bergen. We zijn in de Hoge Atlas en we waren verbaasd over de vele dorpen en huisjes die we tegenkwamen, het zal wel komen omdat het vanwege de rivier vruchtbare grond is. De dorpen harmonieerden prachtig met de omgeving omdat er leem gebruikt wordt uit de directe omgeving, soms was het een zoekplaatje om de huizen tegen de vaak bruinrode bergen te zien.

                          foto's van de schitterende route die we hebben gereden van Ait Benhaddou naar de kashba van Telouet

Na een bocht zagen we de kashba Talouet liggen, in 1^ste instantie zag hij er vanuit de verte vervallen uit. Maar het was zeer de moeite waard om hem te bezichtigen, een deel van het interieur was prachtig, het deed denken aan Moorse bouwkunst in Spanje of Palais Bahia in Marrakech. Er zijn een aantal prachtig gedecoreerde ruimtes met pilaren , mooie plafonds, stucwerk en fraai beschilderde deuren en wanden.

De kashba is van de Glaoua Berberstam geweest en geldt als een van de mooiste en grootste van het land. Van hieruit beheersten machtige caïds de Tizi-N-Tichka pas, waar we morgen overheen gaan, en hier sloot de tot pasja van Marrakech opgeklommen El Glaoui een verbond met de Franse kolonisators. Deze collaborateur stelde zijn stam ter beschikking aan de Fransen om opstandige bergstammen te onderwerpen. Vanaf de jaren 30 werd hij onbeperkte heerser over het zuiden, hij was een autoritaire despoot tot hij in 1955 als verrader werd gebrandmerkt en al zijn bezittingen, een sprookjesachtig vermogen waaronder enkele kasbha’s, verbeurd werden verklaard.

De kashba van Telouet, de buitenkant ziet er niet zo fraai uit

                                 Mag de buitenkant niet zo fraai zijn, in het interieur zijn er enkele prachtige ruimtes

Hoewel de Semana Santa dit weekend begint zijn er al veel Spaanse 4x4 toeristen op de weg die het kennelijk leuk vinden om met een zo smerig mogelijke auto weer in Spanje terug te komen. Dik onder de blubber scheuren ze hier in groepjes over de wegen, zo heeft iedereen plezier op zijn eigen manier.

Wij zijn rond het middaguur op de parking van een restaurant beland niet ver van de Tizi-‘N-Tichka pas(2260m). Wij zitten hier op 1800m. Er ligt nauwelijks sneeuw op de bergen rondom ons, het heeft deze winter bijna niet gesneeuwd en het is veel te zacht geweest. Toch hebben we hier een mooi uitzicht.

Het was zonnig weer met een mooi-weer-wolkje en omdat we zo hoog zitten was het maar 18º.

Vanmiddag een korte wandeling gemaakt langs en door de rivierbedding. Er is slechts een heel klein stroompje water. In een kom had zich water verzameld en daar deden vrouwen de was. Er bloeien hier wel bloemen, je ziet bijen, koolwitjes en luzernevlinders, 1x hoorden we een groepje bijeneters overkomen. Er zitten hier wel zwarte tapuiten maar die kwamen niet dichtbij. Onderweg vloog er een groepje woestijnvinken vlak voor de camper langs.

                                                De kuifhyacint, (Toon)wat andere bloemen en een bloeiende vruchtboom staan hier in de buurt van de camper

Demnate 14-04-2019, zondag

Gisterenavond laat kregen we het op zich goede idee om vroeg te vertrekken, de een wilde nog eerder weg dan de ander. Met als gevolg dat we slecht hebben geslapen, voor dag en dauw wakker waren en om iets na 8 uur vertrokken.

We waren al snel op de N9 en begonnen aan de klim van de 2260m hoge pas. Dat ging vrij vlot en de weg was na de top zelfs een stuk vernieuwd, hij was 3-baans geworden. Echter het landschap veranderde niet alleen, ook de weg werd helaas telkens onderbroken door werkzaamheden waardoor we stukken piste moesten rijden over een afstand van zo’n 30km. Er werd echter nauwelijks aan de weg gewerkt, erg veel machines en vrachtwagens stonden op een parkeerplaats, waarschijnlijk omdat het zondag was.

De werkzaamheden waren een van de redenen om vroeg te vertrekken, de andere was de Spaanse furie. Die kwam omstreeks 9.30 op gang in de vorm van honderden 4x4 die telkens in groepjes ons tegemoet raceten, af en toe afgewisseld door een groepje Portugezen, er moet zowat geen 4x4 meer te vinden zijn op het Iberisch schiereiland. Voor de 2^e keer deze vakantie in Marokko een bijna-aanrijding: een Spaanse 4x4 haalde in in een bocht en kon door krachtig remmen een frontale botsing met ons voorkomen, medeweggebruikers toeterden en maakten verontwaardigde gebaren richting de Spanjaard.

                                                          We zijn al een stuk de pas afgedaald en het landschap wordt groener, het is stoffig in de lucht.

Bij Aït Ourir de afslag genomen naar Demnate, de weg was gedurende de resterende 70km vrijwel vlak omdat we de Hoge Atlas achter ons hadden gelaten. Bij Demnate werd het landschap weer heuvelachtig en in Demnate was een hele grote souk die erg druk bezocht was. Wij zijn stapvoets doorgereden tot we op de weg naar onze bestemming kwamen, die 7km buiten Demnate gelegen is. We staan op een parking , eigenlijk in de tuin, van het hotel Riad Aghbalou die een wel heel bijzondere eigenaar heeft. De man is kunstenaar en heeft in zijn grote tuin kunstenaars de vrije hand geboden om hun gang te gaan. Alles is nog in ontwikkeling, hij heeft zelf een beeld gemaakt die de bergen en berbervrouwen moet voorstellen. Er is een klein amfitheater in aanbouw voor muziekuitvoeringen en andere culturele evenementen, er is een fontein  met 7 poorten die de dagen van de week symboliseren. En hij heeft samen met kunstenaars een huis gebouwd, zonder architect, volgens eigen ideeën, hij noemt het 'het kasteel'.

                                                          In het atelier houtbewerking wordt gewerkt aan een paard en wagen

Er is een biologische olijfoliemolen, er zijn diverse tuinen met aromatische en geneeskundige kruiden, een winkeltje waar kruiden en olijfolie wordt verkocht, alles bio. Er is een vredesmuur gebouwd, er komt een museumpje om de eenheid van Joden, Moslims en Christenen te benadrukken, er zijn ateliers zoals een pottenbakkerij en houtbewerking en er komt een weverij. Hij is een promotor van de Berberculuur in de bergen. We staan hier heerlijk in dit kleine paradijsje, waar je een nachtegaal hoort zingen en grauwe buulbuuls kwetteren , het is ook nog eens kosteloos.

                                                                              Bij de kloof zijn honderden alpenkraaien

En dan heb je op 5 min. lopen nog een natuurlijke brug over een diepe kloof. We zijn nog niet afgedaald, dat doen we morgen, vandaag was het erg druk met dagjesmensen. Maar het was prachtig om naar beneden te kijken, alpenkraaien, torenvalken , rotszwaluwen en duiven , zij duiken de kloof in, schitterend.

Het weer was schitterend vandaag, op de pas winderig en stoffig, hier op 1100 m hoogte werd het 27º.

Demnate 15-05-2019, maandag

Je hebt hier weer een heel ander landschap dan aan de andere kant van de Hoge Atlas, het is hier veel groener dat zal wel door de stijgingsregens komen, als het hier al een keer regent dan gebeurt het aan deze kant van de Atlas. Je ziet hier ook bomen en planten die je bij ons ziet en je hoort af en toe de koekoek, maar genoeg vogels zingen die we niet kennen en die zich niet laten zien. En vlinders en bloemen die we ook nog nooit gezien hebben.

Ook de mensen zien er hier anders gekleed uit, gesluierde vrouwen zoals in de Sahara zul je hier niet zien, wel een hoofddoekje. En bij mannen zijn de tulbanden vervangen door een strooien hoed die trouwens lang niet alle mannen dragen.

We zijn vandaag 2x bij de natuurlijke brug met de kloof wezen kijken. We kunnen er geen genoeg van krijgen, die over en langs elkaar heen buitelende vogelsoorten. Er zit hier een kolonie kleine torenvalken, er zijn erg  veel Alpenkraaien, en er zijn zeer snelle zwaluwen, ze hebben de vorm van gierzwaluw, we dachten rotszwaluwen maar het zijn ws. Madeiragierzwaluwen of vale gierzwaluwen..

                                                                    Op de brug zat een bidsprinkhaan

Nadat er een dag of 10 geleden een onduidelijke foto van prinses Lalla Salma , de sinds 1,5 jaar uit het openbare leven verdwenen vrouw van de Marokkaanse koning, samen met haar dochter Khadija in een restaurant bij het Djema el Fna plein was verschenen in sommige Marokkaanse media, berichtte gisteren het toch serieuze blad Telquel dat Lalla Salma een oncologisch centrum bezocht zou hebben. Zo wat een volzin, misschien omdat ik altijd een beetje moeite heb met royalty nieuws, republikein zijnde, maar dit ter zijde.

Het oncologisch centrum in Beni Mellal heeft bevestigd dat Lalla Salma inderdaad een bezoek van 2 uur heeft gebracht aan het centrum en heeft gesproken met patiënten en artsen. Het was een officieus bezoek , toen de prinses nog ‘officieel in functie’ was heeft zich altijd actief ingezet voor de kankerbestrijding. Zo heeft ze in 2005 een stichting opgericht, de Lalla Salma Foundation, voor onderzoek en behandeling van kanker. Volgens niet officieel bevestigde berichten, het Marokkaanse hof zwijgt als het graf, zo wordt er ook verteld dat de prinses de laatste maanden in haar villa in Griekenland heeft gewoond.

                                         Het zelf gebouwde huis, 'het kasteel' naar eigen fantasie van de eigenaar

Ook weer door de tuin gewandeld van het hotel, het project L’espace Tamount. We hebben wat detailfoto’s gemaakt en ook foto’s van bloemen en vlinders. Vanmiddag hebben we daar gegeten, lekker maar niet zo goedkoop, daar staat tegenover dat voor niets staan en zelfs gratis brood kregen vanmorgen. We zaten heerlijk in de tuin te dineren, een koningspage fladderde om ons heen. Ook hebben we bio olijfolie gekocht voor €5,- per liter.

Er was vandaag lichte sluierbewolking en de temperatuur bleef met 25º iets achter bij gisteren

                                                                                           de kleine vuurvlinder

Ouzoud 16-04-2019,dinsdag

Vanmorgen hebben we de hoteleigenaar/artiest bedankt voor de gastvrijheid en zijn we voor half 10 vertrokken. In Demnate stikte het werkelijk van de oude Mercedes busjes, 10-tallen stonden in de straten geparkeerde reden er rond.

Via een goede, tamelijk bochtige weg zijn we de Midden Atals ingereden, vlak voor onze bestemming zagen we een renvogel maar we konden niet stoppen. We staan nu op de camping Amalou achter het gelijknamige café-restaurant, vlakbij de watervallen van Ouzoud.

Het is 3 jaar geleden dat Everdien door een ongelukkige val haar knie brak, liever gezegd een tibia plateaufractuur opliep hier bij de watervallen in Ouzoud. We werden toen goed geholpen door de eigenaar van het restaurant met het campinkje en wilden altijd nog een keer langs hem heen om te vertellen hoe het afgelopen is en hem te bedanken. Via onderstaande link en dan de data 25 en 26-03-2016

Marokko deel 3

lees je over het ontstaan van de breuk, het bezoek aan het ziekenhuis hier

Het duurde van beide kanten even en toen herkenden we elkaar, hartelijk schouderkloppen en herhaaldelijk handenschudden, lachen en vertellen hoe het was gegaan.

                                                   Er ligt in de Midden Atlas meer sneeuw dan in de Hoge Atlas

We hebben getwijfeld of we hier wel naar toe moesten omdat het een hele afdaling en vervolgens klim is, de watervallen van Ouzoud zijn 110m hoog. We zijn eerst naar de oostelijke oever gegaan via een brug. Via een wandelpad, die nu gedeeltelijk bestraat is, kom je bij de bovenkant van de watervallen. Daar kun je ook via een bruggetje op de andere oever komen, wel nog steeds bovenaan de waterval. We zijn nog een eindje via een wandelpad gelopen en vonden het toen wel welletjes en zijn terug gegaan, er stond gaan wind en de zon brandde.

In Marokko bestaat nog steeds de doodstraf, ieder jaar worden nog ongeveer 10 tot 15 personen tot de doodstraf veroordeeld.

In 2018 zaten nog 93 ter dood veroordeelden vast in afwachting van hun vonnis. Het is 26 jaar geleden dat er voor het laatst iemand ter dood werd veroordeeld Dat was Mustapha Tabit, een gewetenloze politiecommissaris die werd door de kogel ter dood gebracht/.

De doodstraf in Marokko wordt de laatste decennia steeds omgezet in levenslang, regelmatig ontstaat de discussie om de doodstraf af te schaffen. In december klonken tegenovergestelde geluiden na de moord op de 2 Scandinavische toeristes, toen weerklonk de roep om ze ter dood te veroordelen en de straf ook te voltrekken.

De kleine camping is erg opgeknapt hier, er is een nieuw toiletgebouw met douche en ook het restaurant is helemaal opnieuw opgebouwd. Ook is er een tuin aangelegd, er staan niet alleen kruiden en sla waarvan we mogen gebruiken, je kunt er ook met je stoel vlak aan het water zitten. Er staat hier vandaag een groep Fransen met 11 campers en een groepje van 4 Spaanse campers, daarom is het wat minder ruimtelijk dan anders. Morgen vertrekken zowel de Fransen als de Spanjaarden.

                                      Een stukje de trappen afgedaald en een foto vanaf de westelijke oever genomen

Vanmiddag zijn we via deze oever, de westelijke, een stukje de trappen afgedaald. Niet te ver, we hebben allebei knieproblemen, Everdien heeft nog ijzeren platen in haar knie na de breuk en ik heb al een jaar last van mijn kniebanden. Dus een stukje geprobeerd en kijken of we geen last krijgen. Wel nog een foto gemaakt van waterval en van een makaak. Deze apen leven hier bij de waterval, door mineralen in het water is het voor deze apen, die aardig aan mensen zijn gewend maar wel lelijk kunnen bijten, hier een uitstekend leefgebied.

Het was vandaag een warme, zeg maar hete dag, er was nauwelijks wind, de zon staat bijna loodrecht te branden en het werd 31,5º, we moesten onder een boom zitten lezen vanmiddag.

Ouzoud 17-04-2019, woensdag

Vannacht goed geslapen ondanks de nabijheid van hanen die op het terrein lopen. Verder is er de hele dag wel bedrijvigheid, niet met campers, die zijn vanmorgen allemaal vertrokken. Maar in de loop van de ochtend komen er toeristenbusjes uit Marrakech die hier parkeren, de toeristen komen hier de waterval bezoeken, meestal toeristen uit andere landen maar ook veel Marokkanen, ook personenauto’s worden hier trouwens geparkeerd. Gisterenavond klonk uit zo’n busje Marokkaanse muziek , de licht dementerende oude dame die bij het toiletgebouw zit met een schoteltje om 2 Dh. per plasbeurt te incasseren kwam op de muziek af. Zij begon te dansen en enkele jongeren dansten met haar, heel vertederend om te zien.

Ook is bij de camping de opslagplaats voor frisdrank en gasflessen, gebracht door vrachtwagens en die per ezel worden opgehaald om gedistribueerd te worden bij de winkeltjes en restaurantjes langs de trappen naar de waterval.

Wij zijn vanmorgen ook naar de waterval gelopen en de trappen afgedaald, we hebben dat al een paar keer gedaan maar het blijft een sensatie om het water van grote hoogte naar beneden te zien donderen. En dan de apen, Barbarijse Makakenook leuk om ze door de bomen te zien slingeren of ze hun jongen, pasgeboren, te zien voeden. Er was ook een moeder met een pasgeboren aapje die dood was. Aandoenlijk om te zien dat de moeder er bij zat en de vliegen weg zat te jagen. We zijn weer naar boven gelopen, Everdien was bijna helemaal beneden geweest en ik beneden. Tot nu toe geen last van de knieën, maar nog te vroeg om te juichen, eerst vannacht afwachten.

                               Wel een beetje een hoog Eva Jinek gehalte maar dit vindt bijna iedereen schattig

Helaas is corruptie nog wijd verspreid in Marokko. Op een lijst uit 2018 van Transparency International, een NGO organisatie die zich ten doel stelt corruptie wereldwijd te bestrijden, staat Nederland op de 8^ste en Marokko op de 73^ste plaats van 180 onderzochte landen. Dat ondanks pogingen van de autoriteiten om corruptie terug te dringen maar omdat het tot in de hoogste regionen voorkomt en vooral ook daar, is het vaak vechten tegen de bierkaai.

Er is in 2018 een hotline corruptie , een telefoonnummer, ingesteld door het OM in Marokko, wekelijks komen hier zo’n 300 meldingen op binnen, vooral van klokkenluiders die hier anoniem melding van corruptie kunnen doen. Het nummer schijnt succesvol te zijn maar vooral worden er volgens critici kleine vissen gevangen. Zo werden er vorige week 2 politieagenten gearresteerd die de moeder van een jongen, die wegens een verkeersovertreding in de cel zat , voor 3.000Dh (€300) wilden afpersen. De vrouw deed aangifte , er werd een val opgezet en de agenten werden aangehouden.

Een grotere zaak speelde onlangs bij het Marokkaanse ministerie van Volksgezondheid waar ook ambtenaren van het ministerie van Defensie bij betrokken waren. Het Duitse bedrijf Fresenius Medical Care heeft steekpenningen betaald aan ambtenaren in Marokko(en andere landen volgens een onderzoek van het Amerikaanse ministerie van Justitie) . Het Duitse bedrijf verkreeg door de steekpenningen contracten voor het inrichten van nierdialyse centra in militaire ziekenhuizen die eigendom zijn van de staat. Met de corruptie was een bedrag gemoeid die 10% van de waarde van het contract bedroeg. Op 5 april is er een gerechtelijk onderzoek gestart naar deze corruptieaffaire die zich afgespeeld heeft tussen 2006-2012.

De corruptie op straat door de politie is door het gebruik van mobiele telefonie aardig afgenomen, dit omdat corrupte handelingen hoe langer hoe meer worden gefilmd. Bij verkeersboetes was het gebruikelijk dat een boete van 400Dh afgekocht kon worden voor 200Dh, zonder proces-verbaal, waarna het geld dan in de zakken van de agent verdween. Nadat een aantal jaren geleden dit soort gefilmde handelingen online werden gezet is het nu vrijwel uitgebannen.

Er wordt berekend dat corruptie in Marokko jaarlijks 5% van het BBP kost, waarvan een belangrijk deel op conto van de overheid komt. De corruptie zet een rem op de duurzame ontwikkeling van het land zo werd meegedeeld op het eerste congres van de ‘Vereniging voor bescherming van Publiek Eigendom’. Als niet steviger wordt opgetreden tegen corruptie dan vrezen deelnemers aan het congres dat corruptie economische en sociale crises teweeg kan brengen waardoor de stabiliteit van het land in gevaar kan komen.

                                                              De waterval vanaf de voet gezien

Vanmiddag zijn we maar weer gaan eten hier op de camping, nu kan het nog goedkoop in Marokko hoewel Spanje ook niet duur is om uit eten te gaan. We hadden een 2-persoons tajine met een portie frites erbij, vooral om Everdien te plezieren. We hebben meer dan genoeg gegeten, het smaakte fantastisch want goed gekruid en oa lekkere stukjes gekonfijte citroen erin, kosten 70Dh, nog geen €7,-.

Zoals voorspeld gisteren was het vanmiddag bewolkt weer, het was wel warm met aanvankelijk 27º en vanmiddag zakte die naar 24º.

De komende dagen, net nu we op de terugweg uit Marokko naar de kust gaan, zal het in het noorden slecht weer worden. Door het krachtige hogedrukgebied boven Scandinavië wat voor prachtig weer in West Europa gaat zorgen worden depressies gedwongen een zuidelijk route te kiezen en krijgt ook Noord Marokko daar mee te maken, we zullen zien.

De campingeigenaar, zijn broer werkt ook mee in het bedrijf en die is altijd vroeg aanwezig, wist niet of hij morgen er wel zou zijn als wij vertrekken, dus hebben we nu al afscheid genomen. Hij zij dat het volgens het weerbericht op de tv het vannacht om 2 uur zou gaan regenen, dat hadden een paar van onze apps ook voorspeld.

Kenitra 18-04-2019, donderdag

Vannacht begon het inderdaad te regenen, we vertrokken om 9 uur en het regende nog steeds. Dat was heel jammer, we zagen nu niets van de rit van 50km door de Midden Atlas van de bergen en de kloof waar we kilometers langs heen kronkelden, de kloof moet erg mooi zijn met de rivier die er doorheen kronkelt, het zicht was beperkt door nevel en later mist.

We zijn via witte weggetjes, op de kaart, volgens Tomtom de kortste weg , naar de tolweg gereden bij Settat. Op het eerste stukje na was de weg in goede staat, wel af en toe een gat die je moest ontwijken maar een flink stuk was opnieuw geasfalteerd. Toch is het prettig om weer op de tolweg te belanden, het eerste stuk was niet druk dus de cruise control erop. Het landschap was toch al saai geweest na de Midden Atlas, vlak, dus dan schiet de tolweg lekker op. We hebben over 383km 5,5 uur gereden, de tol kostte voor 200km nog geen €12,-. , over de eerste 183km via de secundaire wegen deden we 3uur. Langs de snelweg stonden veel auto’s met pech, er rijden dan ook nog heel wat oude barrels rond. Toch zie je bij Casablanca veel duurdere auto’s, opvallend is het grote aantal nieuw type Rangerover. Bij Casablanca en van Casablanca richting Rabat was het druk maar we hebben geen opstoppingen gehad.

We staan nu op de stadscamping in Kenitra, een voor ons bekende plek. Het is goed voor 1 nacht, veel Fransen vinden voor maanden, dat zal wel met de prijs te maken hebben, €4,50 per overnachting. Je moet niet in de buurt gaan staan van de bar/restaurant, ze hebben een alcoholvergunning, daardoor wil het nog wel eens luidruchtig zijn. Er zijn nog een paar campings in Marokko waar alcohol in de bar of restaurant wordt geschonken, dit is zover wij weten, de enige bar waar ook hoeren komen. En dat terwijl prostitutie in Marokko verboden is, als het binnen bepaalde perken blijft wordt er w.s. niet handhavend opgetreden.

Regelmatig wordt er in de media bericht dat er prostituees zijn opgepakt. Zo zijn er gisteren nog 32 jonge vrouwen veroordeeld tot voorwaardelijke gevangenisstraffen van 2 maanden en een geldboete van 2000Dh. Dit omdat ze in een villa nabij Marrakech waren betrapt op prostitutie. Ook de aanwezige mannen, 12 waarvan er 9 uit de Verenigde Arabische Emiraten komen werden veroordeeld, 3 mannen tot 8 jaar. Dat zal wel niet alleen voor hoerenlopen zijn.

Zelfs een film over prostitutie is in Marokko verboden. Much Loved vertelt het verhaal van vier prostituees in Marrakech. De film werd in Marokko verboden door het ministerie van Communicatie. Hoofdrolspeelster Loubna Abidar en de andere acteurs werd herhaaldelijk met de dood bedreigd sinds de eerste beelden op het internet werden gezet .De regisseur , Nabil Ayouch, zegt dat de beelden op You Tube weinig te maken hebben met de werkelijke inhoud van de film.

Ook nu staan hier op de camping nog wel een stuk of 40 campers wat toch veel is voor het eind van het seizoen.

Het weer knapte in de loop van de dag op na de regen die om ongeveer 10 uur stopte toen we van de Midden Atlas de vlakte op reden. In Kenitra heeft vanmiddag de zon geschenen, de temperatuur tikte nog net de 20º aan, duidelijk minder dan we de afgelopen maanden gewend zijn geweest, wat een zomers weer hebben we gehad!

We hebben moeite om foto’s van het fototoestel op de MacBook te zetten, een connectie van het kabeltje van het fototoestel naar de hub hapert. Met kunst en vliegwerk lukt je nog wel ze erop te krijgen, we moeten in Spanje naar een tijdelijke oplossing zoeken, hier hebben we al geïnformeerd zonder resultaat. We zoeken nu een kabeltje met een HDMI aansluiting die in de hub gaat en een micro HDMI die in het fototoestel past. We kunnen ook foto’s via de wifi van het fototoestel op de Mac zetten, dat kost ons echter te veel mb’s.

Moulay Bousselham 19-04-2019, vrijdag

Het regende af en toe vannacht maar vanmorgen vroeg kwam het af en toe met bakken uit de hemel. Gelukkig was het om 9 uur droog en klaarde het op. Toen we de camping afrekenden, bleek dat deze maar 42Dh kostte, ruim €4,-,een van de goedkoopste campings deze reis. Maar goed dat we vandaag niet zo ver hoefden te reizen naar ons volgende reisdoel, het kustplaatsje Moulay Bousselham, gelegen aan een mooie lagune. Dit dorpje is onze voorlaatste stop in Marokko, we willen maandag oversteken naar Spanje, onze 3 maanden zitten er bijna op, langer kunnen we niet blijven tenzij je verlenging aanvraagt. We denken dat de meeste Spanjaarden weer op zaterdag en zondag met de boot over willen omdat hun vakantie er dan op zit, we gokken erop dat het maandag rustiger is. We hebben trouwens een mooi plekje aan het water gevonden, de lagune dus, helemaal op het eind, daar krijgen we geen buren.

                           We staan op een mooi plekje aan de lagune in Moulay Bousselham, helemaal rechts vooraan

We zijn weer via de autoroute gereden, het is hier een landbouwgebied en als je via de N1 rijdt heb je kans op veel modder op de weg na al die regen. Nu reden we tussen het plastic door , er is oa bananenteelt in kassen.

Ook loopt de TGV van Tanger naar Casablanca, die vorig jaar november in gebruik werd genomen, voor een deel hier langs de snelweg. Het is op dit stuk, tussen Casablanca en Kenitra, dat de trein op zijn snelst rijdt, 350km p.u., daarna gaat hij over bestaand spoor door naar Casablanca met een toegestane snelheid van 160km p.u. De treinreis duurt nu 2uur en 10 min., met de auto doe je er ongeveer 3 uur en 40 min. over. De bedoeling is dat de lijn doorgetrokken zal worden naar Agadir en Marrakech. Het megalomane project heeft 2,3 miljard euro gekost en er is dan ook de nodige kritiek op . Het is voor meer dan de helft gefinancierd met Franse leningen (een Franse maatschappij heeft de lijn gerealiseerd) , het andere deel is afkomstig van Marokko zelf en bevriende landen zoals Koeweit en Saoedi Arabië. Voorstanders roemen de hightech aspecten en de relatief lage kosten, rond 8,5 miljoen per aangelegde kilometer rail, in Europa kost een HSL ongeveer het dubbele. Ook wijzen ze op het belang voor de industrie en het heeft een boost voor de lokale economie gezorgd. De verbinding met Kenitra wordt nog belangrijker als er volgend jaar een fabriek van het Franse concern PSA (onder andere Citroen en Peugeot) wordt geopend die 100.000 auto’s per jaar zal fabriceren en werkgelegenheid zal bieden aan 2.000 mensen. De aanleg van de TGV is overigens ook een groot opleidingsproject. De Franse aannemers leiden jaarlijks 6000 Marokkaanse stagiaires op die uiteindelijk de rest van het tracé moeten gaan aanleggen. De lijn zal worden geëxploiteerd door de Marokkaanse nationale spoorwegmaatschappij ONCF.

Genoeg gejubeld, er valt op dit prestigeproject ook wel wat af te dingen, als je net uit het zuiden komt gereisd dat zie je dat het nog steeds ontbreekt aan een goede infrastructuur , hoewel er wel dingen verbeterd worden., betere wegen en betere afwatering maar aan het openbaar vervoer kan nog veel verbeteren. Maar neem de gezondheidszorg, daar hebben we het vorig jaar over gehad en daar schrijven we morgen ook nog iets over. Of het onderwijs, in Marokko besteedt de staat €600, per leerling per jaar. In Frankrijk is dat €8.000 en in Nederland is €8.500 per leerling in het voortgezet onderwijs beschikbaar.

                                                       Een mooie bij op de bloem van w.s. een Spaanse gouddistel

Toen we vanmiddag naar het dorp liepen, kwamen net Lia en Gé de camping oprijden, we hadden hen al in Tafraout ontmoet waar ze buren van ons waren, we hadden niet verwacht zo laat in het seizoen nog weer bekenden te ontmoeten. We hebben even bij gekletst, we zien elkaar morgen wel weer, we blijven hier nog een dag.

Het weer begon vandaag met een hoosbui en eindigde in een heel zonnige middag, we zagen de onweersbuien boven het vaste land. Wel stond er een frisse zeewind want het was maar 18º maar in de luwte van de camper kon je toch in de zon zitten lezen. Het is trouwens 11 weken geleden dat het zo fris was, de 1^ste week in Marokko, toen was het zelfs maar 16º.

Moulay Bousselham 20-04-2019, zaterdag

We staan op een leuke plek omdat je zo mooi de getijden kunt zien, bij eb komen zandplaten droog te liggen, het lijkt het Wad wel, alleen geen zeehonden meer diverse meeuwensoorten hier.

We zijn vanmorgen even naar de kleine haven gewandeld, er kwamen bootjes met de vangst binnen dus er was volop bedrijvigheid. Er kan ter plekke vis worden gekocht, het meeste word via Docker motorbakfietsen verder getransporteerd. Ook bieden vrouwen, palourdes, kokkels, aan die ze ‘s morgens , als de zandplaten droog vallen, zoeken.

Er komen 's morgens regelmatig bootjes met vis binnen, er is dan bedrijvigheid op het haven terreintje

Vanmorgen tijdens het doen van een wasje ving Everdien een deel op van tamelijk opgewonden gesprekken van wat Franse vrouwen. Everdien begreep dat een hele dikke Franse man was afgevoerd per ambulance naar het ziekenhuis en daar was overleden. Aangezien mijn Frans wat beter is heb ik dit even aan onze Franse buren gevraagd, Everdien had het goed begrepen, het was echter gisterennacht gebeurd. Het was niet mijn bedoeling om een makkelijk bruggetje slaan naar de Marokkaanse gezondheidszorg waar ik iets over zou schrijven zoals ik gisteren zei , het komt toevallig zo uit.                                                                        

Over de gebrekkige gezondheidszorg in Marokko hebben we vorig jaar al vrij uitgebreid geschreven:

camperreis Marokko 2018 deel 2 

( 20 en 21-02-2018)

Het was 7 april Wereldgezondheidsdag en in het kader daarvan heeft koning Mohammed er bij de regering op aan gedrongen om de gezondheidszorg te hervormen/ verbeteren.

Marokko telde in 2018 34,9 miljoen inwoners, slechts 46,6% heeft een zorgverzekering. Nu is het zo dat eenvoudige ziekenhuiszorg in Marokko gratis is. Echter voor meer uitgebreide of specialistische behandeling kan men slechts in privéklinieken terecht en die is zonder een zorgverzekering niet betaal baar. Vooral de armen, die geen zorgverzekering kunnen betalen zijn hiervan het slachtoffer.

Het zal nog een hele toer worden om de gezondheidszorg te verbeteren want Marokko heeft ook te maken met vergrijzing, stijging chronische ziekten, bevolkingsgroei en mede daardoor stijgende kosten. Bovendien is er een tekort aan medische specialisten en medische diensten.

En net nu de koning heeft aangedrongen bij de regering om haast te maken met de verbetering van de gezondheidszorg, hebben gisteren 305 artsen in de regio Tanger-Tétouan-Al Hoceima, collectief ontslag ingediend. Dit als protest tegen wat zij noemen” de verslechtering van de gezondheidszorg in ziekenhuizen in die omgeving en het ontbreken van de juiste arbeidsomstandigheden”. De artsen hebben eerst al deelgenomen aan demonstraties om genoemde doeleinden te bereiken en ze beschuldigen de regering ervan hun rechten niet te respecteren en dat zij verantwoordelijk is voor het falen van de gezondheidszorg. Ze zeggen dat burgers wordt onthouden waar ze grondwettelijk gezien recht op hebben, nl. een goede geneeskundige behandeling. In hun ontslagbrief aan de regionale directeur van het Ministerie van Volksgezondheid hebben ze verklaard dat de gezondheidszorg niet voldoet aan de internationale wetenschappelijk normen.

Volgens het blad TelQuel , is een bron binnen het ministerie van volksgezondheid van mening dat deze ontslagen "illegaal" zijn. "Ontslagen in de gezondheidssector zijn individueel, niet collectief," zegt de bron. Deze gesprekspartner specificeert ook dat ontslag niet moet worden overhandigd aan de regionale directeur, maar aan de "minister van Volksgezondheid die zich het recht voorbehoudt om deze te aanvaarden of te weigeren".

Het ontslag valt samen met protesten van medische studenten tegen de overeenkomsten die gesloten zijn door het ministerie met particuliere medische scholen. Zij noemen die een klap voor de gelijkheid van kansen van studenten, ze vrezen bevoorrechting ten koste van de kwaliteit van de universitaire ziekenhuizen.

                                                                         Een koereiger met een schaap

We komen al heel wat jaren in Molay Bousselham, de kleine souk is tamelijk smerig doordat de vislucht erg indringend aanwezig is maar heeft ook een zekere charme behouden. Er zijn in de 2 jaar dat we hier niet zijn geweest weer een aantal nieuwe restaurantjes bij gekomen. Ook zijn de terrassen meer gevuld nu het al eind april is en de kinderen in Marokko vakantie hebben.

We werden door Gé en Lia vanmiddag op de borrel uitgenodigd. Daar kwamen ook Wim en Dicky, die hadden we nog nooit ontmoet maar kennen we van het camperforum. We hebben gezellig zitten praten o.a reiservaringen uitgewisseld. Ook voor hun zijn het de laatste dagen in Marokko.

Het weer vandaag viel wel mee gezien de grote hoeveelheid regen die in delen van Zuid Spanje gevallen is. Er was een beetje sluierbewolking af en toe maar meest zonnig en met net iets te veel wind werd het nog 19º.

Asilah 21-04-2019, zondag

Vanmorgen nog wat boodschappen gedaan in Moulay Bousselham. We hebben onze gasfles nog een keer omgeruild, hij was zo goed als leeg, voor 42Dh (€4,-) hebben we weer een volle fles. En we hebben nog wat groente en fruit gekocht, in Asilah staan we verder van de stad af en zouden we een boodschappenwagentje moeten gebruiken. In Kenitra hadden we trouwens bij de Marjane nog wat artikelen gekocht die we voor een deel mee nemen naar huis, oa body lotion met Argan en boulettes, dat zijn blikjes kruidige sardineballetjes. En hier voor op brood Marokkaanse blauwaderkaas en gerookte kalkoenham met peper.

Nog even in aansluiting op het bericht over de gezondheidszorg in Marokko: op bevel van de koning zet het Marokkaanse leger artsen in afgelegen gebieden in het zuidoosten van het land. Dit gebeurt al sinds juni vorig jaar. Dit om het tekort aan civiele artsen te ondervangen. We vermelden dit nog omdat het vandaag in de krant staat en omdat het een regio betreft waar wij (met plezier) de laatste weken vertoefd hebben. Het betreft hier oa. Foum Zguid, Foum El Hisn(Icht) en Mhamid El Ghislane. Ongeveer 40.000 mensen hebben alleen al de laatste 3 maanden medische zorg gekregen.

Gisteren was op het journaal te zien dat er in Rotterdam enkele honderden mensen hebben geprotesteerd tegen de veroordeling van de Hirak-gevangen tot exorbitant hoge gevangenisstraffen. Vandaag was in Rabat eenzelfde demonstratie waaraan ook familieleden van gevangenen meededen. Nog geen verslag van de demonstratie gelezen.

                                              Bij de ingang van de medina in Asilah, allemaal gehaakte voorwerpen te koop

Asilah, daar zijn we eerst naar toe gereden vanmorgen, nog even het leuke stadje in, er kwam een onweersbui aan toen we vertrokken maar die waren we voor. Het bleef verder droog en de zon kwam er ’s middags goed door. We hebben wat rond gewandeld maar het was kneiterdruk met vooral Spanjaarden. Waren er altijd al wel muurschilderingen die om de zoveel tijd door andere artiesten gemaakt werden, bij de haven hadden ze geen onaardige sculpturen geplaatst. Asilah heeft een klein centrum, er zijn veel souvenirwinkels en galerietjes, verder is de kleur blauw en wit, de huizen dan. We zijn voor de laatste keer gaan eten, o.a vistajine met stukjes witvis, inktvis en kleine garnalen. Het was lekker maar had wat beter gekruid kunnen worden.

Toen we rond liepen werd er geroepen :goedendag Holland! Nu hoor je dat wel vaker maar nu bleek het iemand de ons kende van Mhamid en Zagora. We herkenden hem niet maar het was een handelaar, daarginds had hij w.s. een tulband etc., nu was hij gewoon gekleed, het zou overdone zijn geweest ,een tulband. Even gekletst over de vele zandstormen in maart waarvan wij er 3 in april kregen en à la prochaine, wandelden we weer verder. Het was leuk, geen verkooppraatjes o.i.d., hij had ons en wij w.s. hem, gezien in de Sahara

In de loop van de middag zijn we richting de haven Tanger Med gereden en bij een tankstation gaan staan waar ook een paar kantoortjes zijn waar ze tickets verkopen. Nu hebben we een retourticket dus die hebben we laten bevestigen voor vertrek morgen om 10.00uur. Er is hier trouwens ook bewaking dus je staat hier safe. Vanaf hier is het nog 30km naar de haven.

                           Nog één keer de Marokkaanse vink, die zullen we voorlopig niet meer zien