Dit zijn de ooievaars die op de wijnmakerij nestelen waaraan die zijn naam dan ook ontleent.

We hebben het over de doodstraf gehad in Marokko die meestal wordt omgezet in een levenslange gevangenisstraf.  Hoe is de toestand eigenlijk in de Marokkaanse gevangenissen? Bij Tiflet waar we nu staan is een gevangenis. Het is een van de gevangenissen waar gemarteld zou worden aldus Amnesty. Het regime in de gevangenissen in Marokko is streng, en er zou geregeld sprake zijn van mensenrechtenschendingen. Volgens Amnesty International komt het voor dat gevangenen voor lange tijd in eenzame opsluiting zitten.  Er zitten nogal wat gedetineerden in de gevangenissen in Marokko. Volgens het Marokkaanse Gevangenisobservatorium (OMP) werden op 31 december vorig jaar 84.994 mensen vastgehouden in Marokkaanse gevangenissen, van wie 43% tussen de 20 en 30 jaar oud was. De meeste gedetineerden zijn veroordeeld wegens drugshandel of drugsgebruik. Volgens het OMP zitten de Marokkaanse gevangenissen overvol en moet de situatie drastisch verbeteren. Hoewel zowel Marokkaanse mensenrechtenorganisaties als ook Amnesty International Marokko regelmatig beschuldigen van martelingen, ontkent de Marokkaanse regering dit ten stelligste. De Marokkaanse autoriteiten benadrukken dat een  gevangene "nooit het slachtoffer is geweest van enige agressie" en dat gevangenen  de rechten geniet die bij de wet zijn vastgesteld. Er zijn echter talloze getuigenissen van mensen die wel degelijk gemarteld zijn in de gevangenis

Het bedrijfsgebouw van de wijnmakerij Hacienda des Cigognes, met op de voor- en achtergevel de ooievaarsnesten.

Er staan hier nog 3 campers, 2 Franse kwamen het begin van de avond. Er staat hier een Duitse jonge man met 4-jarig zoontje, die is in de camper geboren want ze zijn nu 6 jaar in Marokko. Zij hebben nl van Marokko reizen hun verdien model gemaakt, ze begeleiden reizen door Marokko. Zijn vrouw is nu naar Algeciras om een groep op te halen waarmee ze een Marokko reis zullen maken.

We hebben aan het eind van de middag gebruik gemaakt van de mogelijkheid om hier te dineren, deels uit beleefdheid omdat je hier voor niets staat. Het was voor ons wel aan de vroege kant, 17.30 uur maar dat komt omdat om 19.00 uur de familie zelf aan de dis zit na het vasten van vandaag. Het was wel een hele complete maaltijd, vooraf een Marokkaanse salade daarna  brochettes kalkoen, kip en kefte en toen we de 2 spiesen per persoon op hadden, kregen we nog 3 spiesen extra. Toen we als dessert ook nog eens 5 soorten fruit kregen was de buik meer dan gevuld en hadden we heerlijk gegeten. Het was niet goedkoop , 400 MAD voor ons tweetjes maar daar zat dan ook een fles wijn bij in. En we waren de hele week niet uit eten geweest, we staan hier ook nog eens gratis.

Het weer was prachtig, wel wat wind maar omdat het 25º was , was die wel welkom.

Moulay Idriss 03-04-2023, maandag

We stonden vannacht bij het wijndomein met 4 campers, 4 nationaliteiten. Nadat we wat lovende woorden hadden geschreven in het gastenboek over de gastvrijheid en de lekkere maaltijd en de kwaliteit van de wijn zijn we eerst naar de 15km. verder gelegen Carrefour gereden, daar was echter geen brood te krijgen, net zoals overal pas na de middag. Gelukkig wel de meeste andere dingen, op de sardinepaté na dan.

We hebben na Khemisset een stukje Autoroute genomen en zijn toen via de afslag Meknes West  naar de weg naar Ouezzane gereden. Dat was onze bedoeling, echter TomTom stuurde ons door een buitenwijk van Meknes met nogal smalle straten met geparkeerde auto’s.  Door een poort kwamen we opgelucht bij een rotonde, hier zal de goede weg wel zijn, maar niets bleek minder waar.

Bij het verlaten van een buitenwijk van Meknes reden we door deze niet onaardige poort

De weg ging aan de andere kant van het riviertje verder. Het echtpaar wat ons over het  riviertje  loodste, staat ons aan te moedigen.

Want we  werden vervolgens naar een wel heel  klein weggetje gestuurd waardoor we in een gehucht kwamen waar armere mensen wonen. Daar wilde TomTom ons een nog smaller onverhard pad opsturen, dat kan niet goed zijn dus wij reden rechtdoor. Daar hield de weg op, en we moesten draaien, tot hilariteit en  verbazing van enige omstanders. Een bijzonder aardige oude vrouw liep al lachend  voor de camper uit en wees ons de richting van Ouezzane, inderdaad het smalle pad wat TomTom ook had bedacht. Een en al gat in de weg waar ooit asalt had gelegen en we kwamen stapvoets vooruit. Een kudde schapen op de weg , dat was nog niets bijzonders maar toen we bij een boom, waaronder 2 mannen wakker schrokken toen we er langs kachelden,  rechtsaf gestuurd werden en een helling af moesten met een bocht waardoor we niet zagen wat er achter de struiken lag, toen sloeg ons de schrik in de benen en niet daar alleen. Het is nog 300m naar de goede weg naar Ouezzane had  Everdien kort tevoren  op de TomTom gezien. Achter de bocht en struiken verscholen stroomde een riviertje, shit, shit, shit! We konden geen kant meer op, misschien het hele stuk weer achterwaartse de helling op. Er kwam een auto aan met een jong echtpaar en die konden zich langs ons heen wurmen. Die verzekerden ons dat we door het riviertje heen moesten rijden, we zouden zonder problemen de andere oever kunnen bereiken, Everdien spartelde nog wat  tegen. Hoewel het riviertje snel stroomde, was hij niet diep zeiden ze en ze reden door het water. Goed voorbeeld doet volgen, het stel was uitgestapt en moedigde ons aan en we kwamen heelhuids aan de overkant, Everdien moest daarna aan de beademing. Ze bleven daarna nog even stapvoets voor ons rijden tot we op de weg naar Ouezzane waren gekomen, wat een aardige mensen die op de juiste tijd ook nog eens op de juiste plaats waren. Nu zijn we in Marokko wel eens vaker door water gereden, maar dat was dan na hevige regenval, dan stroomde het water over de weg. Maar dit is een permanent riviertje waar je door heen moest rijden, het heeft al bijna 2 maanden niet geregend.

                                            Uitzicht vanaf de camping in Moulay Idriss

Het was toen niet ver meer naar de camping in de buurt van Moulay Idriss waar we zijn neergestreken, 20 km boven Meknes.. Daar konden we meteen iemand helpen wiens auto niet wilde starten, dat lukte met gebruik van onze startkabel. We hebben 10 jaar geleden ook op deze camping gestaan, toen hadden we de Romeinse opgravingen van  Volubilis bezocht . We hebben nog getwijfeld of we nu dit ook zullen doen al was het maar om de mooie vloermozaiëken die in villa’s gezeten hebben en we twijfelen nog, we beslissen morgen wel. Wel willen we morgen naar Moulay Idriss, het stadje hebben  we nog nooit bezocht.

De camping is mooi aangelegd en er zijn aardig wat campers van diverse nationaliteiten waaronder 2 Nederlandse campers waarvan wij er een zijn. En we hebben Spaanse buren met 2 kinderen, geen druktemakers. Het weer was prachtig, minder wind dan gisteren en 26º.

Zowel gisteren als vandaag trekken er groepen bijeneters over, we horen ze en zien ze soms ook vliegen, echter te hoog om te kunnen fotograferen.

Ouezzane 04-04-2023, dinsdag

Kent U dat? Dat je allebei  het gevoel hebt dat je iets mist en die gevoelens uitspreekt wat dan zich uit in gedachten en alternatieve plannen die over elkaar buitelen en als de storm is gaan liggen er een alternatief uit de bus rolt die voor beiden aanvaardbaar is . We hadden al eerder opgemerkt dat we de sfeer wat missen, de gezelligheid van de terrasjes die vooral door mannen bevolkt zijn, waar de tajine staan te pruttelen die heerlijke geuren verspreiden en wij dan een gaasje sap of een kopje nos nos of een maaltijd nuttigen wanneer ons dat uitkomt en niet wanneer het volgens de regels van de Islam mag en het weer wat drukker is op straat ’s avonds. Hierdoor hadden we het plan opgevat om zo snel mogelijk het land uit te zijn, ook al omdat we van een viertal kanten van vrienden foto’s via whats app zagen waar ze foto’s van  de processies van de Semana Santa toonden, een maaltijd genietend van kleine garnaaltjes in knofloofsaus andere Spaanse delicatessen, al de niet vergezeld van witte wijn of bier. Dus de kortste weg naar de boot uitgestippeld, dan zouden we misschien donderdag over kunnen. Willen we dat, ja dat willen we. Gelukkig waren we zo verstandig om even naar de windverwachting te kijken voor de Straat van Gibraltar, die gooide onze plannen helemaal in de war. Vandaag begint het al hard te waaien, er wordt gewaarschuwd voor windstoten tot 100km p.u. vannacht, de komende dagen gaat de wind langzaam aan af nemen . De boten zullen niet varen de eerste dagen en dan moeten er ook nog heel veel Spanjaarden weer terug naar huis aan het einde van de Semana Santa.

                                     Mpulay Idriss ligt op 2 heuvels

Dus hebben we  ons oorspronkelijke plan wat aangepast. We zijn inderdaad niet naar Volubilis gegaan omdat we daar 10 jaar geleden geweest zijn. Wel hebben we even Moulay Idriss bezocht, die mooi tegen 2 heuvels ligt. We hebben de telefoonkaart voor het laatst opgewaardeerd daar en voor de zekerheid ook nog bij een bank geld uit de muur gehaald voor de laatste week dat we hier zijn. We zijn er niet gebleven want onze handrem doet het niet en er zijn daar wel erg steile hellingen. Via een af en toe erg golvende weg die de gemiddelde snelheid drukte zijn we uiteindelijk in Ouezzane beland. We staan hier bij Motel Rif aan het zwembad. 10 jaar geleden hebben we hier ook gestaan, we stonden toen helemaal alleen. Het is hier enorm veranderd, de eigenaar heeft flink geïnvesteerd en er is een mooie tuin gekomen met klein zwembad waar gegeten kan worden, naast de grote eetzaal die er al wel was. Toen wij vanmiddag  kwamen vertrokken  er net 2  bussen  met Japanners die daar kennelijk hadden geluncht. 10 jaar geleden waren we de enige gasten, nieuwjaarsnacht, het regende pijpenstelen. We werden binnen uitgenodigd in de grote eetzaal waar we een maaltijd genoten en voor ons de houtkachel werd aangemaakt en flink opgestookt.  De mensen hadden kennelijk medelijden met ons omdat het onwijs hard regende en stormde. Nu staan campers rondom het grote zwembad, het is hier natuurlijk ideaal voor kinderen om te zwemmen. 8 jaar geleden waren we hier ook, toen stonden we met 2 campers. En vandaag  hebben we zeker 10 bussen met Japanners hier gezien die kwamen eten.

                                              Dagschone , ook wel Driekleurige Winde 

Toen we vanmiddag een wandeling wilden gaan maken naar het meer , zagen we dat er vlak tegenover het motel een garage was. Nu bleek gisteren ,toen we door het riviertje waren gereden en we aan de overkant waren beland  en we de jongelui die ons geholpen hadden wilden bedanken, onze handrem het niet deed, We zouden zo weer achterwaarts het water inrijden, gisteren maar niet vermeld, het was al spannend genoeg. Op onze vraag of we geholpen konen worden met de handrem, bv morgenochtend, werd er al meteen een jongetje meegestuurd die onder de camper kroop. Na een minuut of 5 zei hij dat hij even weg moest kennelijk om wat meer gereedschap te halen, hij had alleen maar een schroevendraaier bij zich. Maar de baas kwam terug en kroop ook onder camper , of we een krik hadden. Ja wel een kleintje maar we hebben de camper liever op een garagekrik. Morgen om 10.00 uur zijn we aan de beurt.

Vanmiddag een wandeling naar het meer gemaakt wat hier in de buurt ligt. Was het de vorige keer een bloemenzee met o.a. zingende nachtegalen, nu was het een bouwput ivm de aanleg van een groot parkeerterrein. En slechts éen nachtegaal gehoord. Maar daar staat tegenover dat bij terugkomst van de wandeling Ben en Ingrid  hier rond het zwembad stonden. We wisten niet dat we elkaar weer zouden zien omdat we gisteren nog geappt hadden en toen allebei andere plannen hadden. Dat was een leuke verrassing en we hebben even bijgepraat. Ook zij willen maandag over naar Spanje.

Voor het eerst sinds lange tijd hebben we vandaag de zon weinig gezien. Vanmorgen kwam er al snel sluierbewolking die dikker werden het werd 22º.

Brikcha 05-05-2023, woensdag

Vanmorgen , we durven het haast niet te zegen, voor de zoveelste keer van Ben en Ingrid afscheid genomen, wellicht zijn we nog niet van elkaar af. We rijden ongeveer dezelfde route nu en willen maandag allebei met de boot.

We waren mooi op tijd bij de garage en werden meteen geholpen. Aan beide kanten zijn de achterwielen eraf geweest, men heeft de handrem afgesteld en de riemschijven geschuurd omdat die roestig waren. En passant nog even een ophanging van de bladvering vastgezet, die was kennelijk losgetrild. Ze zijn er 1 uur 45 min. mee bezig geweest, we moesten een proefritje maken en  de rekening bedroeg  300 MAD betalen, gelukkig voor ons dat het uurloon zo laag is.

We zijn slechts 15 km verder gereden naar een restaurantje waarnaast op een kleine wei  kunt staan. Bijzonder hartelijke ontvangst en als we een tajine zouden gebruiken à 100 MAD was het overnachten gratis. We hebben vanmiddag inderdaad een lekkere tajine gegeten, maar vonden de lofuitingen hierop in de diverse reviews wel wat overdreven.

Opa , die 83 jaar is , met zijn Rifhoed en zijn kleinzoon.

En dan heb je net lekker gegeten en dan lees je dat er een rapport is verschenen van de FAO van de VN over ondervoeding in Marokko. Volgens dit  laatste rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) slaagt de Marokkaanse landbouw er niet in om ondervoeding tegen te gaan, Het aantal ondervoede mensen is gestegen van 1,3 miljoen tussen 2014 en 2016 tot meer dan 2,1 miljoen mensen tussen 2019 en 2021.

Bovendien geeft het rapport aan dat er sprake is van groeiachterstand bij  Marokkaanse kinderen onder de vijf jaar in 2020 12,9% bedraagt, terwijl overgewicht onder kinderen van dezelfde leeftijd 11,3% bereikt. We hebben al eens geschreven dat Marokkaanse kinderen vol worden gestopt met snoep.

Er is in de afgelopen periode sprake geweest van voedselonzekerheid.Het VN-rapport wijst op droge klimatologische omstandigheden en de ongelijke verdeling van de  jaarlijkse regenval als de belangrijkste redenen voor deze zorgwekkende situatie. De negatieve impact op de landbouwcampagnes wordt ook versterkt door de COVID crisis en de inflatie als gevolg van het Russisch-Oekraïense conflict, waardoor de economieën wereldwijd van streek raken en voedselproducten in Marokko ook diuurder zijn geworden. Een zoveelste rapport dat nogmaals de urgentie onderstreept voor Marokko om zijn landbouwstrategieën te heroverwegen en meer te investeren in duurzame en innovatieve oplossingen om de voedselzekerheid en voeding van zijn bevolking te garanderen. Wat niet in het rapport genoemd wordt is dat er natuurlijk ook veel mensen te arm zijn om voldoende en voedzaam eten te kunnen kopen in Marokko.

Nadat we vanmorgen van opa al 2 soorten munt hebben gekregen, kregen we van deze aardige man die alleen maar Arabisch praat, een maaltje vers geplukte tuinbonen. We hadden al geschreven dat de ontvangst zo hartelijk was, het zijn ook nog eens een aardige mensen ook. Opa keultet wat rond en zorgt wat voor de schapen, het is hier een relaxed landleven, jammer dat de doorgaarde weg hier langs loopt. We zitten aan het begin van de Rif, te zien aan de hoed van opa en de rood/wit gestreepte wikkelrok van oma.

                                   Naast het restaurant staat een kweepeer in bloei.

We zijn niet voor niets maar een klein stukje verder gereden, er was een weerwaarschuwing voor windstoten tot 100 km p.u. voor Noord Marokko, op de wei waar we staan stoft het gelukkig niet en met de windstoten viel het eerlijk gezegd ook nogal mee. Wel waren er weer velden met sluierbewolking maar het werd een aangename 25º 

Chefchaouen 06-04-2023, donderdag

We hadden de situatie wat betreft het stormachtige weer wel goed ingeschat want de veerdiensten tussen Spanje en Marokko zijn dinsdagavond uit de vaart genomen. Er werden gisteren golven van 4 m hoog  verwacht. Ook vandaag stormt het nog in de Straat van Gibraltar maar de situatie zal verbeteren.

Vannacht was er niet veel verkeer maar kraaide de haan tegen 4 uur en blafte een van de honden die bij het restaurant hoorde. een paar keer. Toch hebben we boven verwachting goed geslapen, we werden om 7.00 uur behoorlijk uitgerust wakker. Toen ik uit het raam keek zag ik een groepje bijeneters die rondom de tuin van het huis achter onze camper cirkelden, foeragerend voordat ze weer verder richting Europa zouden trekken. Te ver weg voor een foto die ook nog eens tegen de zon in genomen zou moeten worden

De weg naar Chefchaouen was iets meer dan 60 km en voerde door het mooie gebied van de Rif. Slechte stukken weg kwamen er na het eerste goede deel, het asfalt was soms verzakt. Maar het was maar ruim een uur rijden en we konden redelijk doorrijden door het mooie landschap van de Rif. Onderweg werd er erg veel aardewerk aangeboden, omdat de weg voor een groot deel langs een rivier liep. klei genoeg dus.

We hebben getwijfeld of we wel naar Chefchaouen moesten gaan: het is te toeristisch, het is altijd druk en vooral nu met Spanjaarden ( vakantie) en de camping is overvol althans volgens de reviews. . Maar het blijft een mooi stadje en er is een souk op donderdag, dat laatste gaf de doorslag om toch te gaan.

                                Vanaf een plateau hadden we mooi uitzicht over Chefchaouen

Toen we vlakbij Chefchauen waren konden we stoppen omdat er vandaar een prachtig uitzicht over de stad was. Daarna moesten we dwars door de stad naar de camping steil omhoog door smalle straatjes waar we 2 x een wel erg krappe bocht omhoog moesten maken, maar we hebben het gered, net zoals veel andere campers hier op de camping.

Wij zijn voor het eerst in 1978 in Chefchaouen geweest in 1978 met onze zoon Martijn die toen 4 was,  er heen getuft in ons Renault Estafette campertje. En we stonden op dezelfde camping als nu, Martijn speelde met Lego met de kinderen van de camping baas. Het stadje had toen nog een zekere mystieke sfeer, w.s. omdat we wisten dat niet moslims tot 1927 niet werden toegelaten, het was verboden.

Aan het eind van de ochtend zijn we naar het stadje afgedaald, via ongeveer dezelfde route die al tientallen jaren zo is, over de begraafplaats  naar beneden. De graven zijn overwoekerd, er staan pijnbomen en slechts een paar graven zijn nog zichtbaar. We zijn een stuk door de medina gewandeld van het mooie stadje waar de muren van de huizen blauw geverfd zijn, over het waarom doen verschillende verhalen de ronde, niemand weet er het ware van. 

                                                       Foto van de medina in Chefchaouen

Uiteindelijk zijn we naar de souk gewandeld , weer kleurrijk ,nu vooral door de vrouwen met de grote strooien hoeden met gekleurde pompoenen eraan. Opvallend verschil met de souks meer zuidelijker was het ontbreken van grote hoeveelheden 2e hands kleding , er was nu vooral een hele grote groente- en fruit markt. En er waren veel vrouwen op de souk.

We zijn naar het centrale plein Uta El Hammam gegaan waaraan de kasba en het museum gelegen zijn. Alleen de grote ceder in het midden doet ons nog denken aan vroeger. Nu bevolken hordes vooral Spaanse  toeristen het stadje en het plein, waar toen alleen maar kleine restaurantjes  en theehuizen waren, het  is nu vooral omzoomd door grotere restaurants en  souvenirwinkeltjes. We wilden het museum bezoeken maar waren te moe door het vele klimmen en dalen wat je al lopend doet en zijn in een restaurantje gaan lunchen. Niet bijzonder, wel lekkere brochettes en kefte en niet eens te duur gezien de aantallen toeristen die naar binnen worden gelokt. En met een petit taxi naar de camping gereden, het was teveel gevraagd om te klim naar boven te aanvaarden.

                                                       Een paar leuke straatjes in de medina

Een paar dagen geleden waren we in Tiflet bij het wijndomein waar we overnacht hebben en toen was het stadje op een wel heel vervelende manier al in het nieuws. Nu 2 jaar geleden werd daar het 11-jarig dochtertje van een schaapsherder door 3 mannen een paar maal  verkracht en raakte ze zwanger. Vorig jaar is het meisje bevallen en de daders zijn gepakt, DNA onderzoek wees een ervan als de verwekker van het kind aan. Deze werd vorige maand  tot 2 jaar cel veroordeeld en de 2 ander mannen tot 18 maanden. Tevens moesten ze het slachtoffer €4500- betalen. Dit is natuurlijk een schandalig lage straf, vooral omdat de Marokkaanse wet in dit soort afschuwelijke misdaden tegen vrouwen, een kind in dit geval, veel hogere straffen  kent. Volgens de bepalingen van het Marokkaanse Wetboek van Strafrecht kunnen verkrachting met geweld of aanranding van de eerbaarheid op een minderjarige worden bestraft met 5 tot 10 jaar gevangenisstraf. In geval van verlies van het maagdenvlies wordt dit element beschouwd als een verzwarende omstandigheid, die de straf kan verhogen tot 20 à 30 jaar gevangenisstraf. 

Er is met woede gereageerd op deze absurd lage straffen door mensenrechten- en vrouwenorganisaties wat heeft geleid tot een hoger beroep, wat zou vandaag dienen voor de rechtbank in Rabat waar gisteren al door honderden vrouwen werd gedemonstreerd. Het hoger beroep is uitgesteld, wellicht ook omdat het de aandacht getrokken heeft van minister Abdellatif Ouahbi (Justitie). Hij sprak zijn verbazing en verontwaardiging uit over het vonnis en zei "geschokt" te zijn door de lage straffen.

                             Een Rif vrouw op de souk , dit keer geen rood-witte fouta, maar een zwart-witte

Hoe dichter we bij Chefchaouen kwamen , hoe lager de temperatuur werd. Die zakte van 24º vanmorgen onderweg naar 19º vanmiddag, het was zonnig maar heiig en er was niet veel wind. `Gisteren had het hier nog gestormd, 100km  p.u., takken waren hier op de camping van de bomen gewaaid, vanmiddag was men  met een kettingzaag in de weer om de stormschade op te ruimen. De drukte op de camping valt hard mee, we konden een plek uitzoeken met een mooi uitzicht en nu vanavond staan er ongeveer 30 campers. Blij dat we de beslissing hebben genomen om hier heen te gaan.

                                         Straatje naar het plein Uta El Hammam

Oued Laou 07-04-2023, vrijdag

Vanmorgen zijn we via een erg mooie route die voor het grootste deel door de kloof van de rivier Oued Laou loopt  naar het gelijknamige dorp gereden. We zijn  een paar maal gestopt om foto’s te maken, je ziet de Rif op zijn mooist. Velden met diverse kleuren groen, aarde die soms donkerrood is, diepe kloven waar beneden de rivier stroomt. Verder zie je af een toe een dorpje liggen tegen de berghelling en die is van verre al herkenbaar aan de meestal witte moskee. Een enkel rustig dorpje doorkruis je , de weg is goed te noemen en er was weinig verkeer. We hebben deze route al eens eerder gereden maar toen trad er halverwege mist op, nu hebben we de hele route kunnen genieten. We hebben als eens aan de boulevard gestaan van Oued Laou, dan sta je leuk midden in het dorpsgebeuren. Nu met de Ramadan is er weinig reuring en zijn we, mede omdat er nogal wat wind staat, naar een cp bij een boer gereden. Ruim  2 maanden geleden hebben Henk en Marita hier  gestaan, en ongeveer een week  geleden stonden hier ook Trui en Kees en André en Marjos. En laten nu onze buren Ben en Ingrid zijn, die zijn gisterenavond al hier gekomen, we hadden wel gedacht elkaar nog ergens onderweg te zien op weg naar de boot.

                                         Langs de weg liep deze vrouw met fraaie hoed en de rood-witte foute

Het is hier lekker landelijk, je staat vlak bij zee en je kijkt over de velden , waar paarden en koeien grazen , naar de bergen van de Rif. Een heerlijk kneuterige plek, al de 2e keer in een paar dagen dat we bij een boer staan, deze omgeving is nog wat mooier door de kleuren van het  Rifgebergte.

De spanning tussen Israel en de Palestijnen was al opgelopen de laatste tijd omdat de Ramadan en het Joodse Pasen samenvalt. Er is regelmatig oorlogstaal geuit door premier Netanyahu van de meest rechtse en conservatief religieuze regering die Israel ooit heeft gehad. De provocatieve inval van de Israëlische politie in de Al Aqsa moskee op 4 april  en de dag erna heeft tot hevige reacties geleid in de Arabische wereld , zo ook in Marokko die juist de laatste jaren de diplomatieke betrekkingen met Israel had verbeterd. Het zet kwaad bloed dat deze inval juist in de voor moslims heilige maand de Ramadan gebeurd. De Al Aqsa-moskee wordt beschouwd als de derde heiligste plaats in de islam en elke aanval erop wordt gezien als een aanval op de religieuze gevoelens van miljoenen moslims over de hele wereld. 

Dan weer is de Oued Laou zichtbaar, dan weer rijden we door de kloof met de rivier diep beneden ons, onzichtbaar.

Zo heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken, een persbericht uitgegeven waarin het Koninkrijk Marokko zijn krachtige veroordeling uitspreekt over de inval van Israëlische troepen in de Al Aqsa-moskee, de agressie en de terreur die de gelovigen worden aangedaan in het midden van de heilige maand Ramadan. Marokko benadrukt bij monde van koning Mohammed VI de noodzaak om de wettelijke, religieuze en historische status van Al Quds (Jeruzalem) en de heilige plaatsen te respecteren en alle praktijken en schendingen te vermijden die alle kansen op vrede in de regio.

Marokko herhaalt ook zijn afwijzing van dergelijke praktijken die de situatie in de bezette Palestijnse gebieden alleen maar compliceren en verergeren en de inspanningen om de spanningen te verminderen en het vertrouwen te herstellen, ondermijnen. Marokko heeft nog niet gereageerd op de Israëlische bombardementen van afgelopen nacht op Zuid Libanon en de Gaza strook , naar eigen zeggen alleen gericht op Hamas locaties. Er bestaat alom vrees dat de situatie verder kan escaleren, mede door de hardliners in de Israëlische regering.

Plek om te stoppen voor een fotomomentje, rechts van het midden op de foto zie je weg waar we naar afdalen in de kloof.

We hebben vanmiddag een wandeling langs het strand gemaakt naar de monding van de rivier de Oued Laou. Dat was niet zo spectaculair, het water stroomde langzaam de zee in en we hebben geen bijzondere watervogels gezien.

Ik had een mailtje gestuurd naar de ferry maatschappij FRS met de vraag of het mogelijk is om een boot te reserveren naar Spanje, op hun site kun je wel boeken maar aangezien we  een ticket hebben willen we reserveren indien mogelijk. Keurig een mailtje gehad dat ik bij boekingsproblemen kan bellen. Nu is mijn Marokkaanse beltegoed op, morgen zal ik dat  even opwaarderen zodat ik kan bellen.

Het was vandaag heel aardig weer, grotendeels zonnig , aan het eind van de middag kwam er wat bewolking van zee binnendrijven. Er was een matige wind uit zee daardoor werd het niet warmer dan 19º maar in de luwte van de camper kon je heerlijk in de zon zitten.

                                     Hier dalen we af naar de zee, je komt vaker een dorpje tegen.

Oued Laou 08-04-2023, zaterdag

Er was vandaag souk iets buiten  Oued Laou en daar zijn we vanmorgen naar toe gegaan nadat Ben en `Ingrid waren vertrokken. Die waren langs de souk gereden, 5,5 km van de CP dus zijn we met een Grand Taxi à 5 MAD p.p. naar de souk gereden. Dat zag er in eerste instantie nogal teleurstellend uit, langs beide zijden van een straat lagen vnl  2e hands spullen te koop, over een afstand van wel 1 km l. Maar toen bleek dat de souk op een terrein links van die straat was en dat was gelukkig ongeveer zo als we verwacht hadden. Veel groente fruit en kruiden, maar vooral ook schilderachtige mensen zoals je in de Rif kunt verwachten. OP sommige plekken was het erg druk en kwamen we nauwelijks vooruit. Wel valt op dat de vrouwen minder de traditionele hoeden dragen maar meer hoedjes die Japanse vrouwen ook tegen de zon hadden kunnen dragen. En er  waren weer, net als in Chefchaouen, veel vrouwen op de souk. We hebben daar een tijdje genoten van de taferelen en zijn uiteindelijk weer met een Grand Taxi , waarvan er wel 25 stonden te wachten, naar Oued Laou terug gereden.

We komen de souk op en het is meteen erg druk. En hoeden en  hoedjes.

De oudere bevolking spreekt hier Spaans, kunnen we vast wennen , jongeren leren ook Frans op school. Ik werd op de souk aangesproken of ik ‘Chocolate’ wilde kopen, populaire Spaanse benaming voor hasjiesj , de jongen liet een brok stuf  zien ter grote van een tennisbal.  In Chefchaouen werd ik maar 3 x gevraagd of ik hasj wilde kopen, de voorlaatste keer was dat veel vaker, zo’n oude man valt niets aan te verkopen denkt men nu.

We zitten hier in de Rif, die niet alleen bekend staat om zijn eigenzinnige bevolking die tegen overheersers heeft gestreden en ook nu nog steeds voor zijn rechten opkomt, maar ook om de teelt van hennep, de Cannabis waar kif( marihuana ) en hasjiesj van wordt gemaakt. De middenstand van bv Chefchaouen dankt zijn welvaart voor een deel aan de teelt van cannabis wat hier sinds mensenheugenis gebeurt en onuitroeibaar is en dankzij corruptie bij lokale overheden ook moeilijk te  bestrijden valt.

Daarom gaan er ook in Marokko ( net als elders in de wereld) geluiden op om de teelt en gebruik te legaliseren, maar dat is voorlopig geen haalbare kaart. (Er zijn landen waar dat  wel het geval is en ook in sommige Amerikaanse staten ) Ooit was de teelt in het Rif gebied rond Ketama legaal maar onder internationale druk is het nu verboden. Toen we in het begin van de jaren 70 voor het eerst in Marokko kwamen, werd er openlijk kif gerookt, op de souk zag je de groentehandelaar zijn pijpje smoren. Wij zijn toen ook wel eens op een boerderij geweest waar van de bloemen van de cannabis het eindproduct hasjiesj werd gemaakt, interessant om dat eens mee te maken.

De  Ramadan valt sommig mensen zwaar, we zagen zelfs mensen liggen slapen op bedden die op de souk verkocht werden.

Omdat er in meerdere landen legaal wiet  wordt verbouwd om er de CBD olie van te maken, die heilzaam is bij bepaalde kwalen en als pijnbestrijding gebruikt wordt heeft  men hier in met Marokko ook een wet sinds 2020 die toestaat dat er CBD olie geproduceerd wordt.

Ondertussen worden de eerste concrete resultaten van de "ontluikende" legale cannabissector in Marokko al zichtbaar door de installatie van de eerste productie-installatie door de coöperatie Biocannat in de regio van Bab Berred, provincie Chefchaouen, waar anders zou je zeggen.. “We leggen de laatste hand aan de voorbereidingen voor de op handen zijnde start van de productie in onze cannabisverwerkingsfabriek, die ook de eerste in zijn soort is in Marokko. Met de geïnstalleerde capaciteit kunnen we bijna 30 ton CBD-extractie per jaar produceren. In dat kader zijn 42 producten ontwikkeld of in ontwikkeling”, bevestigt een lid van het Coöperatiebureau.

 In Nederland is CBD olie gewoon bij bv Het Kruidvat te koop.

https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/risicos-cbd-olie-cannabis-olie/

                            De boerinnen uit de omgeving dragen de traditionele rood-wit gestreepte fouta's

Vanmiddag hebben we telefonisch de boot kunnen reserveren voor a.s, maandagmorgen om 10.00 uur. 8.30 uur moeten we in de haven aanwezig zijn, we zullen in de buurt gaan overnachten morgen.

Wat het weer betreft, na het oplossen van de zeebewolking werd het een stralende dag  en met een zwakke zeewind werd het 19º.

Ksar Seghir 09-04-2023, zondag

Van de 8 campers die vannacht bij de boer stonden waren er 3 Nederlandse. In die  andere 2 Nederlandse campers zaten een jong stel met 2 kinderen, een jongen van bijna 3 en meisje van nog geen 2. Omdat ze Marokko zo goedkoop vonden hadden ze een prijsvergelijking gedaan met een aantal gekochte  boodschappen in Marokko en dezelfde boodschappen bij AH, gezien op de app. De boodschappen bij AH blijken 5 x zo duur, we wisten dat Marokko veel goedkoper was maar het hangt natuurlijk ook weer af van het soort producten, luxe artikelen zoals tv’s, etc zijn ongeveer even duur, maar het gaat om de zgn dagelijkse boodschappen.

De andere camper was van Bart en Conny, die voor het eerst in 2015 in Marokko waren en toen een route van ons hadden gereden. Ze volgen ons blog nog steeds, altijd leuk die ontmoetingen, dat gebeurt vaker maar nog nooit op onze laatste dag in Marokko.

De kustweg langs de Rif, we dalen af naar zeeniveau, daar ligt meestal een stadje of een dorp.

Via een prachtige kustweg zijn we eerst naar Tétouan gereden, af en toe hoog boven zee met mooie vergezichten, ondanks het heiige weer, dan weer dalend naar zeeniveau. Wat is de Rif toch mooi. Bij Tétouan zijn we via de R 401 binnendoor gereden naar Ksar Seghir , nu wat lagere bergen begroeid met prachtig bloeiende brem, een geweldig gezicht die geel gekleurde hellingen.

In Ksar Seghir staan we op een parking aan zee met zicht ook de haven van Tanger Med, waarnaar het morgen nog 7 km rijden is. En in de straat hiernaast is een kleine souk met een leuke sfeer, we praten Spaans en Frans door elkaar want we worden regelmatig aangesproken. De mensen zijn hier heel vriendelijk en vrolijk, nu zijn Marokkanen dat meestal wel maar nu zelfs met de Ramadan. We hebben de laatste boodschappen gedaan, o.a aardbeien, groente,  wat kruiden en heerlijke hapjes die we straks gaan eten, zoals pastille met kip, kleine  pizza's en een pasteitje met tonijn en olijven. En natuurlijk yoghurt met heerlijke aardbeien.

                                  De kleine souk in de straat vlakbij de parking in Ksar Seghir.

Ooit beschouwd als een grote stap voorwaarts en een voorbeeld in de hele Noord Afrikaanse regio, toont de Moudawana uit 2004 steeds meer zijn grenzen op bepaalde gebieden. De kwestie van de voogdij over kinderen is een van de belangrijkste punten die moeten worden hervormd. De Moudawana is de Wet op het Familierecht uit 2004 en geeft gelijke rechten aan mannen en vrouwen, hetgeen in overeenstemming is met de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, zoals meerdere malen in de Koran is gesteld, waarover schriftgeleerden ook van mening verschillen trouwens . In discussies onder Marokkaanse mannen  hoor  je volgens vrouwen conservatieve opvattingen zoals: “de Moudawana is op de hand van vrouwen” , ‘de wet neemt mannen hun rechten af’, 'de Moudawana ruïneert het traditionele gezin”. De feiten wijzen echter in een geheel andere richting: Marokkaanse vrouwen worden sterk benadeeld door bepaalde bepalingen van de huidige versie van de Familiewet, die sinds februari 2004 van kracht is. Er staan zeker goede dingen in zoals wettelijke minimumleeftijd voor het huwelijk van 15 naar 18 jaar (tenzij toestemming door de rechter), of het instellen van beperkingen op polygamie. Maar wat bv voogdij betreft is deze gebaseerd op de beginselen van gelijkheid en medeverantwoordelijkheid tussen de echtgenoten, maar concreet is het de vader die exclusief het recht heeft om namens het kind beslissingen te nemen. Zo is de toestemming van de vader altijd essentieel om van school te veranderen, een bankrekening voor hem/haar  aan te maken of hem/haar naar het buitenland te laten reizen.  Veel feministische stemmen roepen op om aan deze situatie een einde te maken, net zoals bij een echtscheiding:  de moeder krijgt in principe het gezag over het kind, maar het is de vader die groen licht moet geven. Erger nog, bij hertrouwen verliest de moeder de voogdij over haar kind aan haar ex-man, in tegenstelling tot de vader die de voogdij behoudt. Zo zijn er nog wel meer verbeterpunten in de wet, daar schrijven we wellicht volgend jaar over…….Insjallah zeggen de Marokkanen dan.

In Oued Laou werden de bootjes met een lier aan wal getrokken, hier in Ksar Seghir gebeurt dat nog met de hand.

Aan het eind van de middag kwamen bootjes binnen met de vangst van de dag in de kleine haven vlakbij de parking waar we staan. Eerst langs de post van de Gendarmerie Royal, ook ’s nachts iemand aanwezig en dan ben je in de haven waar een enorme bedrijvigheid heerst. De bootjes worden nl met touwen naar boven op de wal getrokken door wel meer dan 10 vissers wat met het nodige kabaal en commando’s gepaard gaat. Want er wordt niet één maar wel 3 bootjes tegelijk aan wal getrokken. Het is hier kennelijk goed op tonijn vissen, we zagen dat er diverse exemplaren van de bootjes afgehaald werden en op een karretje gelegd. En dan morgen wellicht weer op de souk in moten aangeboden zoals we vanmorgen zagen. Jammert dat vis zo stinkt in de koelkast want een verse tonijnbiefstuk……

Er  wordt hier veel op tonijn gevist, de bootjes met de vangst komen binnen.

Het was een prachtige dag deze laatste dag in Marokko. Was er aanvankelijk nog een matige tot vrij krachtige wind uit zee, later zwakte die af en het werd 21º bij stralend weer. Van de 10 weken dat we in Marokko zijn geweest waren de eerste 3 weken te koud en viel er soms wat regen. Daarna hebben we meestal prachtig weer gehad, meestentijds te warm voor de tijd van het jaar zodat we soms naar de kust gingen voor afkoeling. Een paar dagen geleden stonden we nog bij een boer bij Ouezzane, daar was het vandaag weer 31º

We kijken op de containerhaven van Tanger Med vanaf de parking waar we staan in Ksar Seghir.